Rudy's ruimte

Hoe ver kun je gaan? Hoe ver mag je gaan? Soms gingen we net iets te ver of was het niet zo gepast. De beslisboom, nadenken over rendement, breder rendement, inclusief nadenken over de impact van je daden op anderen en je omgeving … zou je dat ook kunnen toepassen op iets heel anders, bijvoorbeeld hoe je slim kunt afvallen (als dat je doel is). Ja dat kan! Ik baseerde met op een bericht over een boek van Markman. Wat ik toen het meest vernieuwend vond, was dat je je plannen aan anderen moet vertellen. Daarmee creëer je een belofte (aan anderen, aan jezelf) en je zou het vervelend vinden die te moeten breken, er zou sprake kunnen zijn van gezichtsverlies, of niet meer serieus te worden genomen. Kortom het helpt bij het realiseren van je plannen, anderen helpen je bij de les te blijven. Ik zou deze vraag nu meer systemisch bekijken, misschien moet ik het aan de virtuele @kanttekeningen vragen. Gezonder leven is lastig als de supermarkten vol staan met rotzooi, fabrikanten verdienen aan dat spul, en je voortdurend wordt verleid om het verkeerde te doen (reminder: dat nog een keer checken). Hier het plaatje dat we toen maakten:

Help, ik vrees voor mijn gezondheid, hoe zou ik kunnen afvallen? … is een beter startpunt denk ik nu

En weer iets later kwam er nog dit plaatje waarin we het ‘gezonder leven’ aspect bij een financieel plaatje hebben getypt:

De ingetikte tekst is die over gezond eten

Je hebt hier twee sterke lijnen:

1. De vergelijking tussen gedragsverandering (zoals afvallen of gezond eten) en projectfinanciering, en
2. De reflectie op mythes, systeemdwang en structurele oplossingen — geïnspireerd door o.a. Katan en slimme financieringspraktijken.

Ik heb beide teksten geïntegreerd tot één helder, speels maar inhoudelijk scherp artikel. De structuur volgt deels het stappenplan van slimme financiering, deels het gedragspad van Smart Change.

🍎 Van afvallen tot financiering: wat gedragsverandering ons leert over geld, eten en systemen

We hebben een zwak voor parallellen. Ze maken het leven overzichtelijk, verklaren complexe vraagstukken met herkenbare voorbeelden. Maar ze zijn ook gevaarlijk: ze nodigen uit tot overgeneralisatie. Toch wagen we het erop. Want misschien is er iets te leren van de overeenkomsten tussen afvallen, gezond eten en… projectfinanciering.

🧠 Gedrag veranderen is systeemwerk

In het boek Smart Change beschrijft psycholoog Art Markman vijf manieren om je gedrag blijvend te veranderen.

• Bepaal een doel
• Tem het GO-systeem
• Versterk het STOP-systeem
• Pas je omgeving aan
• Betrek je netwerk

Dat klinkt verdacht veel als de denklijn achter onze beslisboom slimme financiering: je begint met een heldere ambitie, maakt verleidingen zichtbaar, organiseert ondersteuning, en stemt je systeem af op slagen in plaats van falen.

🍟 De frietkraam en de subsidiepot

Stel: je wilt afvallen.
Je formuleert een concreet doel: –5 kilo in drie maanden.
Je vermijdt verleidingen: geen snacks in huis, geen omweg langs de frietkraam.
Je versterkt je zelfcontrole: maaltijdplannen, volle maag bij het boodschappen doen.
Je past je omgeving aan: kleinere borden, sportafspraak met een vriend.
En je vertelt het je omgeving — zodat ze je eraan herinneren én aanmoedigen.

➡️ Nu stel: je wilt je duurzame initiatief financieren.
Dan werkt het verrassend gelijk:

• Formuleer een inhoudelijk doel (niet alleen “geld nodig”)
• Vermijd reflexen (zoals blind subsidieverzoek of bancaire lening)
• Bepaal vooraf alternatieven en buffers
• Kies een passende vorm (coöperatie, lokale munt, waardencontract)
• Betrek partners, burgers, belanghebbenden

📊 Gezond eten als projectfinanciering?

Een gewaagde vergelijking, zeker. Maar zie gezond eten als een “maatschappelijk project” met individuele en collectieve baten — en het wordt interessanter.

1. Bepaal het doel
   Niet: “ik wil sla eten” maar “ik wil fit en energiek zijn”.
   Niet: “ik wil subsidie” maar “ik wil maatschappelijke waarde realiseren”.
2. Verhoog het persoonlijk rendement
   Gezond eten hoeft niet duur te zijn (zegt Martijn Katan). Uit blik of diepvries is soms prima.
   Financier slim: huur wat je anders zou kopen, werk in collectief verband.
3. Verhoog het maatschappelijk rendement
   Gezonder leven verlaagt zorgkosten, verhoogt productiviteit.
   Net als duurzame projecten zorgen voor minder maatschappelijke uitgaven later.
4. Maak waarde zichtbaar
   Zet je gezondheidswinst of maatschappelijke baten op een rij — maak een waardenkaart.
   Dit is je ‘pitch’, je motivatie én je dashboard.
5. Verbind belangen
   Werk samen: thuis kookclubs, op werk gezonde lunchrondes.
   In financiering: coöperatief eigendom, gedeeld risico, meervoudige opbrengst.

💥 De mythe van de rationele keuze

Volgens economen kiezen mensen wat goed voor ze is.
Volgens psychologen: alleen als de omgeving meewerkt.
Volgens realisten: niet als het systeem anders beloont.

Dat geldt bij voedselkeuze (Katan: “ongezond is winstgevender”) én bij financiering (projecten zonder businesscase redden het vaak niet, hoe waardevol ook).

Zolang:

• ongezond eten goedkoper blijft dan gezond koken,
• traditionele subsidie eenvoudiger is dan systeemkritiek,
• en winst maken aantrekkelijker is dan waarde creëren,

…blijven we in cirkels ronddraaien.

🍽️ Crowdeating als financieringsmetafoor

Iemand opperde: “Geld lenen om gezond te eten slaat nergens op.” Klopt. En toch…

• Als je uit eten gaat, huur je de kok, de ingrediënten én de keuken.
• Je betaalt per maaltijd, niet voor eigendom van de oven.
• Dat is: gedeeld gebruik, lagere instap, hogere efficiëntie.

En kijk eens naar thuiskok-initiatieven, eetclubs, buurtmaaltijden:
Eigenlijk is dat crowd-eating. Zoals crowdfunding, maar met pannen.

🧭 Tot slot: waar loopt de metafoor stuk?

Parallellen zijn nuttig zolang ze bewust worden getrokken. Maar afvallen is vooral een persoonlijk vraagstuk — terwijl financiering een collectief, juridisch en politiek systeem is.

Je kunt je dieet bijsturen zonder wetgeving. Maar een samenleving waarin gezond voedsel duurder is dan junkfood? Die vraagt om systemische verandering, gereguleerd door politiek en bekostigd door wie het zich kan veroorloven.

Hetzelfde geldt voor financiering: als de spelregels alleen geld honoreren dat rendement oplevert in plaats van waarde, blijven de beste ideeën ongefinancierd.

🚦 Wat wél werkt?

✔ Begin klein
✔ Denk systeem
✔ Maak je waarde zichtbaar
✔ Zoek bondgenoten
✔ Ontwijk de frietkraam én de standaardlening

Gezond eten én slimme financiering vragen om het omzeilen van de reflex — en het ontwerpen van alternatieven die wel kloppen.

Of zoals Katan zou zeggen:
“Niet alles wat vanzelfsprekend voelt, is ook verstandig.”

• https://www.slimmefinanciering.nl/tegendenken-17-slim-afvallen-volgens-de-beslisboom/
• https://www.blokjesenpijltjes.nl/2016/04/26/5-tips-gezond-eten-minder-geld/