
29 Beladen huis (3): archetypen man/vrouw
Dan meteen door naar een generalisatie. Dit komt vaker voor in relaties, de vrouw die bewondert, de man die het zich laat aanleunen, alles gaat goed totdat er iets verandert. Dan ontstaan er spanningen, het gaat niet meer zoals het de man behaagt. De vrouw kan haar ruimte niet meer innemen. Of ze betaalt daar een prijs voor? Afijn, hoe zit het eigenlijk? Enlighten me.
Je raakt hier een diepe en universele laag in relaties: de archetypische patronen tussen man en vrouw, die vaak doorwerken onder het bewustzijnsniveau. In zowel Het liefdespaar van de eeuw (Schoch) als Beladen huis (Brinkgreve) zie je een terugkerende blauwdruk die niet alleen persoonlijk is, maar ook cultureel gevormd, psychologisch ingebed en collectief gedragen.
Hieronder een uitwerking van deze relationele archetypen, inclusief een verklaring van hun ontstaan en bestendiging.
🧩 DE RELATIONELE BLAUWDRUK ALS ARCHETYPISCH PATRONENSTELSEL
👨 De man: De Onaantastbare / De Autonome Schepper
Kenmerken | Uiting in gedrag |
---|---|
Onafhankelijk | Heeft moeite met emotionele nabijheid |
Intellectueel dominant | Wordt bewonderd, maar stelt zich niet kwetsbaar op |
Creatief of briljant | Richt zich op denken, maken, scheppen |
Afwezig of ongrijpbaar | Fysiek of emotioneel moeilijk te bereiken |
Zelfgericht | Verwacht ruimte, maar geeft weinig terug |
Hij wordt vaak idealisatie-object: mysterieus, groter dan het leven, iemand die de wereld overstijgt. In zijn schaduw verdwijnt de ander.
👩 De vrouw: De Verzorgende / De Zich Aanpassende
Kenmerken | Uiting in gedrag |
---|---|
Relationeel ingesteld | Draagt de verbinding, zoekt afstemming |
Bewonderend | Verheft de ander, cijfert zichzelf weg |
Zorgend | Draagt het huishouden, de kinderen, de ander |
Volhoudend | Blijft hopen, verklaren, redderen |
Autonomie pas achteraf | Komt tot zelfbehoud pas ná scheuring |
Zij gelooft in de relatie als reddingsboei, en offert daarbij vaak haar eigen behoeftes of autonomie op — uit liefde, loyaliteit of hoop.
🔍 WAAROM ONTSTAAN DEZE ARCHETYPEN?
1. Sociale en culturele inprenting
- Generatielijnen: vrouwen kregen lang de boodschap dat hun waarde lag in ondersteuning, mannen in creatie of strijd.
- In intellectuele milieus worden de “geniale man” en “dienende vrouw” vaak subtiel gereproduceerd.
2. Psychologische compensatie
- De vrouw hoopt zichzelf via de ander te realiseren (ik besta als ik gezien word).
- De man bevestigt zijn identiteit door niet te hoeven geven (ik besta door vrij te zijn van verplichting).
3. Relationele dynamiek van projectie
- De vrouw projecteert haar idealen op de man — hij belichaamt haar hoop of droom.
- De man projecteert zijn angst voor verstikking op de vrouw — zij vertegenwoordigt ‘het gewone’, waar hij zich van moet bevrijden.
🔄 WAAROM BLIJFT HET BESTAAN?
A. Omdat het werkt — voor even
- In het begin is er echte aantrekkingskracht: zijn vrijheid ↔ haar zorg, zijn charisma ↔ haar bewondering.
- De rollen vullen elkaar aan en creëren spanning, chemie, idealisme.
B. Omdat er schuld en loyaliteit insluipen
- Als het schuurt, denkt zij: Ik moet nog beter mijn best doen.
- En hij denkt: Ik moet hieruit, zij claimt te veel.
C. Omdat het sociaal bekrachtigd wordt
- De omgeving prijst zijn talent en haar toewijding.
- Haar twijfel voelt als ondankbaarheid; zijn afstand als charisma.
✨ WAT DOET DOORBREKEN?
Doorbreking ontstaat vaak pas:
- als het contrast te groot wordt (uitputting, ontrouw, scheiding, dood),
- of als de vrouw zichzelf terugvindt, los van de ander.
In beide boeken zien we vrouwen die via verlies tot inzicht komen, en via reflectie hun autonomie herwinnen.
📌 Samenvattend in archetypische termen:
Man | Vrouw |
---|---|
De Dromer / De Afwezige | De Hoeder / De Verzorger |
De Schepper / De Vrije Geest | De Spiegel / De Verbindende |
Angst voor inperking | Angst voor verlating |
Zoekt vrijheid | Zoekt geborgenheid |
Dit is geen vastliggende waarheid, maar een verinnerlijkte choreografie die doorbroken kan worden — zodra je haar als zodanig herkent.