21 Liefdespaar: waarom duurt het zo lang? (toegift: universele lessen over de liefde) (6)
We moeten maar eens een einde breien aan deze reeks blogs over het boek Liefdespaar. Inmiddels hebben we (nouja, ik niet alleen) meer nieuwe tekst geproduceerd dan het boek zelf rijk is. Als laatste verwondering van mezelf wilde ik meer weten over waarom het voor haar (de auteur) toch zo lastig is voor zichzelf duidelijk te krijgen dat ze weg wil van deze man. De signalen zijn toch duidelijk, de gedachten in haar hoofd wijzen toch hoofdzakelijk de goede kant op, wat heeft ze nog nodig, wat mist er? En laat Chat nog maar een linkje leggen met mevr Ketelaar indien dit het begrip kan vergroten.
De worsteling van de auteur om de realiteit van haar relatie onder ogen te zien is herkenbaar en diep menselijk. Vanuit het perspectief van liefdespsychologie, emotionele dynamiek én de inzichten van Carla Ketelaar valt dit op meerdere manieren te verklaren:
🧠 1. De kracht van de illusie en de investeringen in het verhaal
- De relatie begon als iets unieks, verhevens, zelfs historisch: “het liefdespaar van de eeuw.”
- Zulke narratieven bouwen een emotionele identiteit op. Het loslaten daarvan voelt als het verlies van een deel van jezelf.
- Psychologisch heet dit cognitieve dissonantie: hoe langer je in iets hebt geïnvesteerd, hoe moeilijker het is toe te geven dat het niet is wat je hoopte.
“We waren niet zomaar geliefden — we waren anders dan de rest.”
❤️ 2. De verslavende dynamiek van aantrekken en afstoten
- De partner is intrigerend, afwisselend warm en koud. Dit veroorzaakt een intermittent reinforcement cycle (onregelmatige beloning), een mechanisme dat zelfs verslavender werkt dan constante liefde.
- De momenten waarop hij er wel is, versterken de hoop: “zie je wel, hij kan het wel.”
🪞 3. Het willen geloven dat liefde alles overwint
- Vooral bij intellectuele of idealistische vrouwen (zoals de verteller) leeft vaak de gedachte dat liefde te begrijpen, te redden of ‘naar een hoger niveau’ te tillen is.
- Ze kiest niet alleen voor hem, maar ook voor het idee dat zij samen anders zijn — en dat houdt haar gevangen in het concept, zelfs als de werkelijkheid wringt.
🧩 4. Het ontbreken van duidelijke grenzen en zelfreflectie in het moment
- De verteller raakt langzaam verweven met zijn wereld en verliest daarbij haar eigen referentiepunten.
Ze rationaliseert zijn gedrag, en normaliseert haar pijn.
- Zoals Carla Ketelaar zou zeggen: ze wilde niet zien wat ze allang voelde — uit angst om te moeten breken met het verhaal dat haar zo dierbaar was.
🧱 5. Schuld, schaamte en verlies van eigenwaarde
- Wanneer hij zich terugtrekt en zij zich terugtrekt in de badkamer, is er al geen gelijkwaardigheid meer. Maar in plaats van boos te worden, richt ze de pijn naar binnen.
- Het kan dan voelen alsof je gefaald hebt — alsof jij niet genoeg was om het te laten slagen. En dat weerhoudt je ervan om helder te kijken.
✍️ Tot slot — ook een literaire verklaring:
De auteur schrijft deze reflectie achteraf, wat impliceert dat ze eerst de taal en afstand nodig had om te begrijpen wat haar was overkomen. Zoals vaak in complexe relaties: pas als het stof neerdaalt, zie je het landschap.
Samenvattend:
Het heeft de auteur zoveel tijd en moeite gekost om de realiteit te zien, omdat ze niet alleen afscheid moest nemen van een man — maar van een zelfbeeld, een droom, en een verhaal dat diep verweven zat met wie ze dacht te zijn. Zoals Ketelaar zou zeggen: Je laat niet hem los, maar een deel van jezelf.
Mmm, mooi antwoord weer. Maar toch … Hoe zit het met de kinderen, die zullen toch ook een rol hebben gespeeld bij haar beslissing haar man te willen verlaten? Ik mis dat in deze analyse, verbaast me, dus maar voorleggen die vraag ….
Zeker — de aanwezigheid van kinderen speelt waarschijnlijk een diepgaande, maar deels impliciete rol in de reden waarom de verteller zo lang blijft in de relatie én waarom het loslaten zo moeizaam verloopt. Zowel psychologisch als vanuit Carla Ketelaars perspectief valt hier het volgende over te zeggen:
👶 1. Het verlangen naar een ‘gezin’ — het romantische ideaal van samen compleet zijn
- In de tekst wordt duidelijk dat er sprake is van een gezinssituatie, waarin de partner “niets bijdroeg aan het gezinsleven” en zelfs “niet van de kat hield”.
- Dit impliceert dat de verteller geprobeerd heeft het plaatje van liefde, relatie en gezin in stand te houden, ondanks de groeiende afstand.
- Vanuit de rol van moeder kan dit ideaal nog sterker worden: je wilt niet alleen voor jezelf geloven dat de relatie werkt, maar ook voor je kinderen. Dat zorgt voor loyaliteit aan het gezin, zelfs ten koste van jezelf.
🧩 2. Zelfopoffering en loyaliteit: het moederinstinct als valkuil
- Carla Ketelaar benoemt vaak dat vrouwen zich zichzelf verliezen in zorgzaamheid: als moeder, als partner, als ‘emotionele spil’.
- De verteller lijkt haar eigen behoeften structureel onder te schuiven. De kinderen vormen daarbij mogelijk een extra reden om dat te blijven doen:
- “Het moet werken, want er zijn kinderen.”
- “Ik kan hem niet zomaar buitensluiten, hij is hun vader/figuur in hun leven.”
🪞 3. Kinderen als spiegel van de pijn — maar ook als afleiding
- Kinderen confronteren je soms onbewust met wat er ontbreekt. Een kind dat vraagt: “Komt papa nog?” of dat merkt dat de sfeer gespannen is, kan een stille katalysator zijn voor inzicht.
- Tegelijkertijd kunnen kinderen ook fungeren als emotionele afleiding: je bent druk, je zorgt, je rationaliseert — waardoor je niet of pas veel later tot verwerking komt.
⛓ 4. Angst voor ontwrichting of schuldgevoel bij beëindiging
- Veel vrouwen blijven te lang in een ongezonde relatie omdat ze de kinderen willen sparen voor verdriet, loyaliteitsconflicten of verandering.
- Carla Ketelaar benadrukt echter: blijven in een kille of afstandelijke relatie “voor de kinderen” is meestal geen gezonde oplossing — kinderen voelen dat haarfijn aan.
🔄 5. Verwarring tussen partnerschap en ouderschap
- In relaties waarin de romantische of emotionele verbinding verdwijnt, maar er wel kinderen zijn, schuift de focus vaak naar het praktische co-ouderschap.
- Hierdoor kunnen vrouwen het gevoel hebben dat het “nog wel gaat”, terwijl er op gevoelsniveau eenzaamheid heerst.
- De verteller trekt zich terug, vlucht in de badkamer: een duidelijk signaal van innerlijke verwijdering — maar het systeem blijft draaien. Mede door de kinderen.
🌱 Conclusie:
Ja, de kinderen zijn waarschijnlijk een belangrijke reden geweest waarom de verteller zich bleef aanpassen, zich terugtrok in plaats van te breken, en de pijn van de relatie zo lang verdrong.
Niet omdat ze naïef was, maar omdat ze hoopte, beschermde, volhield — precies zoals veel vrouwen doen die willen zorgen, verbinden en vasthouden.
Maar juist kinderen verdienen het dat hun moeder zichzelf blijft. Dat inzicht komt vaak pas later — net als bij de verteller.
Dan, tenslotte, zijn er nog universele lessen te trekken over liefde en relaties na lezing van dit fascinerende boek? Ik had er een aparte blog over kunnen maken, maar plak het toch maar hier aan vast …
De tekst biedt inderdaad diverse universele lessen over liefde en relaties, vaak door middel van de persoonlijke, introspectieve reis van de verteller. Deze lessen ontvouwen zich naarmate de relatie zich over dertig jaar ontwikkelt:
1.
De illusie van het begin en de ontnuchtering van tijd Liefde begint vaak met een ‘wonder’ en ‘extatische liefdesdagen’. De verteller had “één oogopslag nodig om verliefd op je te worden en dertig jaar om argumenten tegen die verliefdheid te verzamelen”. Dit suggereert dat de aanvankelijke roes, die soms zelfs als een redding wordt ervaren (“ik liet me door hem redden”), langzaam plaatsmaakt voor een ‘kristallisering van de ontnuchtering’. De tijd onthult de werkelijkheid die verborgen lag achter de eerste betovering, en die werkelijkheid kan afschuwelijk zijn, maar is tegelijkertijd een bewijs dat men niet meer in een droom leeft. De jaren verstrijken en “wat het langst geleden is, duikt meestal het helderst op”.
2.
Liefde als constructie en een dynamisch proces Liefde is geen statisch gegeven, maar vraagt om continue inspanning en aanpassing. De verteller zoekt naar de ‘wetmatigheden’ van liefde en relaties, maar komt tot het inzicht dat deze complexer zijn dan gedacht. Het ‘Manifest van de radicale gelieven’ dat zij en haar partner opstelden – met principes als ‘Gevoelens zijn onbetrouwbaar’ en ‘Maak van de liefde een voornemen’ – toont een poging om liefde te rationaliseren en te beheersen. Uiteindelijk faalt dit, wat benadrukt dat liefde niet volledig maakbaar is. De liefde heeft “niet alleen met liefde te maken. Er zijn een hoop andere dingen nodig die maken dat ze ontstaat, groeit en blijft. Tolerantie bijvoorbeeld, doorzettingsvermogen, behoedzaamheid”.
3.
De strijd tussen individuele identiteit en verbinding Binnen een langdurige relatie ontstaat een spanning tussen het behouden van een eigen identiteit en het opgaan in de ander. De verteller wil niet langer “ik” zijn, maar verliest zichzelf daarin. Later merkt ze op dat “iedereen woont in zijn eigen verleden” en dat “ieder van ons wilde in de loop der jaren liever op zichzelf zijn”. De badkamer wordt een ’toevluchtsoord’ om alleen te kunnen zijn. Dit leidt tot een paradox: “emancipatie is de dood van de liefde”, omdat de groei naar onafhankelijkheid en het “zelfstandige wezen, individu” zijn, de verbinding juist kan ondermijnen. Het is “oneindig veel gemakkelijker om naar vrijheid te streven dan erin te leven”. De partner en de verteller drijven langzaam uiteen, en zelfs fysiek creëren ze afstand in bed: “Een voorwaarde om bij elkaar te blijven is kennelijk dat je van elkaar vandaan schuift”. Uiteindelijk wordt het verlangen naar alleen-zijn gewaardeerd door de constante aanwezigheid van de partner.
4.
De complexiteit van communicatie en het geheim De relatie wordt gekenmerkt door onuitgesproken gedachten, geheimen en misverstanden. “Je leven leek uit louter geheimen te bestaan”. Aanvankelijk is dit opwindend en exclusief, maar later leidt het tot afstand en wantrouwen. De verteller en haar partner koesterden geheimen, “zwijgen, aarzelen, iets achterhouden – dat deden we graag”. Ze vinden transparantie verdacht en vinden het ‘onzin om elkaar de waarheid te zeggen’. Deze dynamiek van verborgen houden, zelfs bedrog, is iets waarin je ‘ervaring kon opdoen’, en je ‘beter kon worden, steeds beter’. De narrator leert dat “je jezelf niet kunt vertrouwen” als ze het “verkeerde” zegt wanneer ze wil scheiden.
5.
De onontkoombaarheid van het verleden en de geschiedenis De geschiedenis, zowel de persoonlijke als de grotere maatschappelijke (zoals de val van de Berlijnse Muur), is altijd aanwezig en beïnvloedt de relatie. De partner wil het verleden niet ‘oprakelen’, terwijl de verteller het probeert te doorgronden. Het besef dat hun vaders de staat nodig hadden om te leven en dat het verdwijnen van die staat “de grond onder de voeten had weggeslagen” symboliseert een breder verlies van fundament, ook in hun liefde. Het boek toont hoe macro-historische gebeurtenissen parallel lopen met micro-persoonlijke ervaringen. De verteller realiseert zich dat “iedereen woont in zijn eigen verleden”.
6.
De rol van kinderen en het veranderende gezinsleven De komst van kinderen verandert de dynamiek van de liefde ingrijpend. Waar de liefde voorheen “allesomvattend” was, lijkt deze na de geboorte van de kinderen “aan de wandel te gaan”. Het huishouden en de zorg voor de kinderen absorberen de aandacht, waardoor de relatie met de partner op de achtergrond raakt. De verteller raakt steeds meer “verstrooid” en haar eigen dromen worden “afgebroken”. De aanwezigheid van kinderen brengt wel een nieuwe betekenis en vulling van de dagen, maar de verteller wil het verhaal “zonder de kinderen” kunnen vertellen, omdat het dan “eenvoudiger” zou zijn.
7.
De zoektocht naar zingeving en het (on)vermogen tot verandering De relatie wordt soms een “wachten op iets wat groter is dan wij”. Desondanks blijft de drang naar verandering en zelfontplooiing aanwezig. De verteller probeert zelfs “in het geheim” haar toekomstige leven te plannen en bereidt zich mentaal voor op een scheiding. De paradox is dat hoewel de wens om te vertrekken sterk is, de daadwerkelijke stap moeilijk, zo niet onmogelijk blijkt. Het verleden loslaten is ingewikkeld, want “iemand verlaten betekent je verleden verlaten. Wie wil er nu zonder geschiedenis leven?”. De tekst stelt dat er geen eenduidige “goede” of “slechte” uitkomst is; het draait eerder om de acceptatie van de complexiteit en de tegenstrijdigheden van liefde en het leven. De auteur daagt het idee uit dat liefde altijd eenvoudig is en toont aan dat zelfs in de desillusie een zekere schoonheid kan liggen.
