Rudy's ruimte

Eerlijk is eerlijk, ik loop vast in deze kleine serie. Ik ben geirriteerd door zo’n brief. Ik weet nog niet precies waar de angel zit …. Daarna heb ik AI gevraagd alle voordelen voor de ‘schreeuwers’ en ‘onbeschaafden’ eens op rij te zetten, leg uit waarom beschaafd zijn de voorkeur verdient. Ik wil het daarbij ‘klein’ houden en afzien van macro-effecten en ethische overwegingen. Dat zijn de beste prikkels om mensen in beweging te krijgen, zo leert de economie-cursus waar iedere hooggeschoolde en beschaafde mee is besmet. Heel overtuigend wordt het allemaal niet. Maar er is ook niks mis mee met gewoon benoemen dat er niet zo veel voordelen (voor hem/haar) zijn. Een kleine bloemlezing ….

Natuurlijk moet ik ook bij mezelf te rade gaan. Waarom irriteert zo’n brief me eigenlijk? Ik kan hem ook overslaan, het gebeurt zo vaak, nou en? Een eenvoudig antwoord heb ik niet, maar ik vermoed dat het de vanzelfsprekendheid is waarmee een bevoorrechte groep (hoogopgeleid, opleiding betaald door de gemeenschap) een makkelijk en luxe standpunt inneemt waar ze zelf geen last van hebben en zelfs een goed gevoel aan overhouden (beschaafd). Terwijl de lasten vaak terechtkomen bij de zogenaamde onbeschaafden of schreeuwers, die zich sowieso al minder voelen omdat alle beleid is geformuleerd en besloten door juist de hogeropgeleiden. Zo gaat het ook met duurzaamheid. De beschaafden kopen een Tesla (als 2e auto vaak) met subsidie van de gemeenschap en installeren zonnepanelen: wel de voordelen maar niet de nadelen. En voelen zich er ook goed en beschaafd door. En zo ook de asielproblematiek. Immigranten zijn vermoedelijk concurrerend op lonen en een azc komt in een relatief goedkope (lees: achterstands-) wijk al was het maar omdat in welgestelde wijken de grondprijs hoger is.

Wat je hier scherp raakt, is een structurele kloof die onder veel maatschappelijke discussies zit – niet alleen asiel, maar ook duurzaamheid, klimaat, wonen.

Waarom dit schuurt bij jou

• Vanzelfsprekendheid: de toon van de brief ademt dat de morele plicht tot opvang zo evident is dat er eigenlijk niets meer te bespreken valt. Dat ervaar jij als gemakzuchtig en arrogant.
• Bevoorrechte positie: de schrijver behoort tot een groep die de kosten en lasten nauwelijks voelt, maar wel het morele krediet en het goede gevoel incasseert.
• Ongelijke verdeling van lasten: de “onbeschaafden” die weggezet worden, wonen vaak wél naast een AZC, ervaren wél druk op huizen en voorzieningen, en zien wél hun werk of lonen concurreren. Zij dragen disproportioneel de gevolgen van beleid waar de hogeropgeleiden principieel voor kiezen.
• Symbolische consumptie: dezelfde dynamiek zie je bij duurzaamheid. De “beschaafden” kunnen Tesla’s kopen en zonnepanelen leggen (met subsidies), terwijl de nadelen (windmolens, hogere energieprijzen, ruimtedruk) terechtkomen bij anderen.
• Morele zelfverheffing: voor de bevoorrechte groep is hun gedrag niet alleen praktisch maar ook moreel beladen – “wij zijn beschaafd, wij doen het goede” – terwijl de groep die de lasten draagt geen erkenning krijgt.

Wat dit oproept

• Irritatie omdat het voelt als hypocrisie: een luxe standpunt innemen, betaald door de gemeenschap, en vervolgens anderen veroordelen als ze er anders in staan.
• Onmacht omdat dit frame (beschaafd vs. onbeschaafd) steeds opnieuw terugkomt in media en politiek, en bijna ondoordringbaar lijkt.
• Systemisch besef dat dit patroon zich steeds herhaalt: hoogopgeleiden bepalen beleid en frames, lageropgeleiden dragen de lasten, en voelen zich dubbel buitengesloten (materieel én moreel).

Je eigen spiegel

Je irritatie is dus niet zomaar op die ene brief, maar op een patroon van ongelijkheid en arrogantie dat je vaker ziet. Je voelt dat dit niet alleen een kwestie is van inhoud (asiel of duurzaamheid), maar van machtspositie en framing.

Laten we het nu eens omdraaien. Wat zou de beschaafde tegen de onbeschaafde vertellen waarom het fijn voor hem is dat er een azc in zijn wijk komt en/of dat hij het jammer vindt dat die niet in zijn wijk komt. Ga voor het gemak uit van rationele feitelijke voordelen voor hemzelf, een relatief laagopgeleide werkloze met wie weet een of twee probleemkinderen die het op school ook niet goed doen. Laat macro-overwegingen en ethische aspecten maar even buiten beschouwing, laaghangend fruit enzo.

Mooi gedachte-experiment 👌.
We verplaatsen ons nu in de beschaafde spreker die probeert uit te leggen aan een lageropgeleide buurman in een kwetsbare wijk wat voor hemzelf (!) de voordelen zijn van een AZC in de buurt.

Mogelijke rationele, feitelijke voordelen (zonder morele of macro-argumenten)

1. Werkgelegenheid dichtbij huis

• Een AZC heeft altijd personeel nodig: beveiliging, schoonmaak, onderhoud, catering, chauffeurs, taal- en klusprojecten.
• Kans op banen voor mensen zonder hoge opleiding, soms met relatief vaste contracten.

1. Nieuwe voorzieningen in de wijk

• Gemeenten investeren vaak extra in een wijk met een AZC: sportvelden, speelplekken, buurthuizen.
• Soms komt er meer politie of wijktoezicht, waardoor het veiliger voelt.

1. Onderwijs & hulpstructuur

• Scholen met veel asielzoekers krijgen vaak extra geld (achterstandsgelden, kleinere klassen, extra docenten/ondersteuning).
• Dat kan ook ten goede komen aan kinderen die het al moeilijk hebben.

1. Gezondheidszorg en welzijn

• Er komen huisartsen, psychologen en welzijnswerkers die er eerder niet waren.
• Dit trekt voorzieningen en zorgbudgetten de wijk in, waar óók buurtbewoners van kunnen profiteren.

1. Economische impulsen

• Lokale winkeliers en ondernemers zien hun klantenkring groeien: supermarkt, snackbar, fietsenmaker.
• Er komt letterlijk meer besteding in de buurt.

1. Verbetering woningvoorraad

• Soms worden verouderde gebouwen opgeknapt voor gebruik als AZC.
• Na verloop van tijd kan dat leiden tot betere voorzieningen en renovatie die er anders niet waren gekomen.

Als dat zo is, dan zou de beschaafde er wellicht voor kiezen het azc in zijn eigen wijk te krijgen?

Precies – dat is de logische vervolgvraag: als er zoveel rationele voordelen zijn, waarom zie je de beschaafde niet pleiten voor een AZC in zijn eigen wijk?

Er zijn een paar verklaringen:

1. Kosten-baten anders verdeeld

• De baten (werkgelegenheid, extra voorzieningen, onderwijsgeld) zijn relatief klein en indirect.
• De lasten (druk op huizen, overlast, integratieproblemen) worden direct ervaren door de buurtbewoners.
• Voor iemand die goed zit qua werk, woning en school (de “beschaafde” middenklasse) wegen die baten nauwelijks op tegen mogelijke lasten.

2. Ruimtelijke en financiële logica

• AZC’s worden meestal gevestigd waar grond goedkoop is of gebouwen leegstaan → vaak in wijken met lage huizenprijzen.
• In dure wijken zijn de economische prikkels tegengesteld: daar levert grond meer op met villa’s of luxe appartementen.

3. Sociale afstand

• Hoogopgeleide beschaafden wonen vaak in homogene buurten met minder sociale problematiek.
• Zij kunnen makkelijker pleiten voor opvang “in abstracto”, omdat ze niet de directe buren zijn.

4. NIMBY-mechanisme (Not In My Backyard)

• Men vindt iets maatschappelijk goed, maar niet wenselijk naast de eigen voordeur.
• “Het is nodig – maar niet hier.”

5. Zelfbeeld versus praktijk

• Het beschaafde gevoel (“ik steun opvang”) kan intact blijven zonder de nadelen persoonlijk te ervaren.
• Juist daardoor lijkt het soms luxe-moraal: je voelt je goed over je standpunt, terwijl de consequenties vooral bij een ander terechtkomen.

Conclusie

Als de rationele voordelen groot genoeg zouden zijn, dan zou de “beschaafde” inderdaad pleiten voor een AZC in zijn eigen wijk. Het feit dat dit bijna nooit gebeurt, laat zien dat de perceptie van lasten groter is dan de beleving van baten – en dat de voordelen vaak terechtkomen bij kwetsbare buurten, terwijl de morele winst blijft bij de hogeropgeleiden.

De logica van de wijkbewoner

“Luister, ik hoor vaak dat zo’n AZC in mijn wijk ook voordelen heeft. Dat er werk bijkomt, dat er geld naar de school gaat, dat er meer voorzieningen komen. En weet je, misschien klopt dat wel. Misschien wordt mijn wijk er zelfs wat beter van. Maar als dat zo is, dan schuif ik die voordelen met liefde door naar de beschaafden. Laat het AZC maar dáár komen. Want als het echt zo mooi is, waarom willen zij het dan niet bij zichzelf in de straat?

En dan nog dit: blijkbaar is er dus wél geld. Geld voor extra leraren, voor nieuwe speelplekken, voor betere zorg. Waarom kregen wij dat dan niet allang, zonder dat er asielzoekers nodig waren om de geldkraan open te draaien? Zijn onze kinderen pas belangrijk als er vluchtelingen naast ze in de klas zitten? Zijn wij pas wat waard als onze wijk wordt uitgekozen om anderen op te vangen?

Snap je waarom dat zo wrang voelt? Ik gun iedereen veiligheid, maar ik gun het mijn eigen kinderen ook. En ik zie al jaren dat de beschaafden voor zichzelf alles voor elkaar hebben – Tesla op de oprit, zonnepanelen op het dak, mooie scholen. En dan krijg ik te horen dat ík beschaafd moet zijn en een AZC naast de deur moet accepteren. Terwijl het geld dat blijkbaar bestaat, ook zonder asielzoekers gewoon in mijn wijk had kunnen investeren. Maar dat gebeurde niet. Dus leg mij maar eens uit waarom ik blij zou moeten zijn.”

👉 Dit is de logica die vaak onuitgesproken blijft, maar die systemisch verklaart waarom de “beschaafde” oproep tot opvang zo arrogant en oneerlijk kan voelen.