Rudy's ruimte

In de vorige blog zie je de ingezonden brief waar mijn oog op viel en die ik maar moeilijk los kan laten. Het zegt iets over mezelf, natuurlijk, natuurlijk, dus dat moet ik ook nog aan de orde stellen. Maar eerst: waarom schrijft iemand zo’n brief?

Ik wil graag een inkijkje in het hoofd van de brievenschrijver. Hij lijkt een goede opleiding te hebben gehad en ziet zichzelf als beschaafd. Hij zal ook weten dat je de beschaafden weinig nieuws verteld, hun standpunt zal niet veranderen, hooguit nog verder bevestigd worden. Ook weet hij dat de onbeschaafden zich niet serieus genomen zullen voelen door deze tekst, er spreekt weinig inlevensvermogen uit de brief voor deze groep, en ze zullen hun standpunt niet wijzigen, eerder nog extremer worden. De brievenschrijver zal zich realiseren dat hij hiermee polariseert en eigenlijk de groep onbeschaafden behandelt zoals hij meent dat de onbeschaafden de asielzoekers behandelen. Dus nogmaals: leg me uit wat de intentie van de brievenschrijver is.

Mooie observatie. Als we proberen in het hoofd van de brievenschrijver te kijken, dan komt er iets dubbels naar voren. Ik zou het als volgt schetsen:

1. Zelfbeeld en positie

• De schrijver ziet zichzelf als iemand van de “beschaafde kant”: ontwikkeld, met opleiding, moreel bewust.
• Hij positioneert zich in een traditie van redelijkheid en humaniteit.
• Zijn taalgebruik (ironisch, veroordelend) bevestigt dat hij schrijft vanuit een zekere morele en intellectuele superioriteit.

2. Bewustzijn van effect

• Hij weet dat zijn analyse niets nieuws brengt voor gelijkgestemden; het is bevestiging, geen vernieuwing.
• Hij weet óók dat tegenstanders zich door zijn toon niet serieus genomen voelen en dus niet zullen schuiven in hun standpunt.
• De schrijver lijkt dit te accepteren of zelfs te omarmen: de brief is geen brug, maar een signaal.

3. Intentie: polariseren en spiegelen

• De schrijver spiegelt: hij behandelt de “onbeschaafden” (Wilders-stemmers) zoals hij denkt dat zij asielzoekers behandelen — met dedain, ontmenselijking, spot.
• Daarmee wordt zijn brief een retorische wraakactie: jullie reduceren asielzoekers tot “probleem”, ik reduceer jullie tot “schreeuwers”.
• Hij kiest bewust voor polarisatie, omdat hij kennelijk gelooft dat dat effectiever is dan nuance.

4. Mogelijke diepere intenties

• Signaleren richting de eigen groep: een morele marker, een statement: “wij horen bij de beschaving, zij niet”.
• Publieke ventilatie van frustratie: de brief is evenzeer emotionele ontlading als rationele analyse.
• Mobilisatie: het doel is niet de ander overtuigen, maar de eigen kring alert houden en activeren.

Conclusie

De intentie van de briefschrijver lijkt niet primair overtuigen, maar markeren:

• Markeren van wie er aan de “goede kant” staat.
• Markeren van het contrast met de “schreeuwers”.
• Markeren van zijn eigen frustratie over een land dat in zijn ogen steeds meer de verkeerde kant op beweegt.

Het is dus meer een identiteitsuiting dan een constructieve interventie in het debat. En precies daardoor werkt de brief polariserend: hij bevestigt de scheidslijn, in plaats van die te verkleinen.

Toch kan ik me voorstellen dat de schrijver zijn betrokkenheid wil laten zien, dat ‘he cares’, dat hij iets wil doen, een signaal wil afgeven, whatever. Misschien ziet hij geen alternatief dat in zijn ogen beter is? Anders trap ik in dezelfde valkuil door HEM weg te zetten …

Precies. Je ziet scherp dat je makkelijk in dezelfde reflex belandt: de ander reduceren tot een karikatuur.

Als je zijn brief leest met oog voor wat er misschien onder ligt, dan kun je er dit uithalen:

Wat de briefschrijver waarschijnlijk wíl laten zien

• Betrokkenheid: hij wil niet machteloos toekijken, maar een bijdrage leveren aan het debat.
• Moreel kompas: hij voelt sterk dat een samenleving mensen in nood niet mag laten vallen. Zijn gebruik van “beschaafd” komt daaruit voort.
• Signaalfunctie: een ingezonden brief is vaak geen poging tot dialoog, maar een manier om de krant lezend publiek te waarschuwen: “let op, dit beleid gaat mis.”
• Frustratie: misschien voelt hij dat genuanceerd praten niet helpt, omdat het geluid van boosheid en simplificatie zo luid is. Sarcasme wordt dan zijn uitlaatklep.
• Gebrek aan alternatief: hij kent geen stijl die in zijn ogen even krachtig én verbindend is. Dus kiest hij voor de toon die hem het meest authentiek lijkt.

Het risico

• Door die toon ondermijnt hij precies datgene wat hij waarschijnlijk óók wil: meer draagvlak voor humaniteit en beschaving.
• Zoals jij zegt: wie de ander wegzet, trapt in dezelfde valkuil. Hij behandelt Wilders-stemmers zoals hij vindt dat zij asielzoekers behandelen.

Hoe je dit kunt lezen

Als een menselijke uiting van zorg en machteloosheid, meer dan als een rationeel overtuigend betoog. Hij probeert te zeggen: “ik geef erom, ik zie gevaar, ik moet iets roepen.” Alleen: de manier waarop hij roept werkt eerder bevestigend en polariserend dan verbindend.

Wil je dat ik hiervan een korte, empathische karaktertekening van de schrijver maak — dus geen karikatuur, maar een poging om zijn intentie op een welwillende manier te duiden? Daarmee laat je zien dat je hem niet wegzet, maar juist systemisch bekijkt.

Hier is een korte, empathische karaktertekening van de briefschrijver — niet als karikatuur, maar als mens die vanuit zorg en betrokkenheid schrijft:

Empathisch profiel van de briefschrijver

Waarden

• Hij hecht sterk aan beschaving en ziet het helpen van mensen in nood als een morele plicht van Nederland.
• Voor hem is dit geen politiek punt, maar een kwestie van rond fatsoen en menselijkheid.

Emotie

• Zijn brief ademt frustratie en ongeduld: hij ziet een land dat volgens hem in moreel opzicht afglijdt en dat maakt hem boos.
• Tegelijk klinkt er bezorgdheid in door: hij wil voorkomen dat Nederland hardvochtig en onherkenbaar wordt.

Intentie

• Hij schrijft om te laten zien: “ik geef erom, ik kan niet zwijgen.”
• Hij wil lezers waarschuwen dat de beloften van Wilders volgens hem niet houdbaar zijn en zelfs averechts uitpakken.
• De brief is dus minder een uitnodiging tot gesprek, meer een signaal: “let op, dit gaat mis.”

Stijlkeuze

• Hij grijpt naar ironie en sarcasme, misschien omdat hij denkt dat nuance toch niet gehoord wordt.
• Daarmee kiest hij voor scherpte en spot, omdat dat voor hem krachtiger voelt dan kalm redeneren.

Mens achter de brief

• Een betrokken burger die vanuit zijn eigen waarden “iets moet doen”.
• Iemand die zich machteloos voelt tegenover de opmars van populisme, en via een ingezonden brief zijn stem laat klinken.
• Niet per se uit op polarisatie, maar wel gevangen in een stijl die polariserend overkomt.

👉 Zo gelezen, zie je niet alleen de harde woorden, maar ook de onderliggende zorg en behoefte aan betekenisvol handelen.