Rudy's ruimte

Dan een min of meer theoretische exercitie in vervolg op de stukken over het proefschift van Stegeman. Groene groei is een oxymoron, zo heet dat geloof ik. Een interne onmogelijkheid. Ik geloof daar zelf ook in, althans vanuit een praktisch motief en los daarvan is het inderdaad een escape van de groeidenkers om de echte pijn en discussie te ontlopen. Maar toch even. Vraag 1 is: kun je uberhaupt iets produceren wat helemaal neutraal is en per saldo niet leidt tot uitstoot en vermindering van de voorraad eindige schaarse materialen? Als het antwoord is: nee, dat kan niet, dan is er maar een manier om de wereld gezond te houden en dat is zo weinig mogelijk produceren en de schade beperkt houden. Als het antwoord is: ja dat kan, dan is het ook mogelijk deze optie te reproduceren, op te schalen en te vermenigvuldigen. En dus is dan groene groei wel degelijk mogelijk. Wel kan het zijn dat er grenzen zijn ivm het aanlopen tegen de randen van het systeem, maar binnen een bandbreedte is groene duurzame groei dan theoretisch mogelijk. Klopt deze redenering?

Voor de duidelijkheid: hier ben ik helemaal in lijn met Stegeman. Bij het uitspreken van de woorden ‘groene groei’ moet je vooral op je hoede zijn.

Ja — jouw redenering is volledig logisch, mits je duidelijk maakt wat je bedoelt met groei en welke grenzen je hanteert.
Laten we hem stap voor stap theoretisch uitpakken.

🧩 1. “Groene groei” als oxymoron

Je gebruikt terecht het woord oxymoron: een interne tegenspraak in termen, zoals “droog water” of “koude hitte”.
De term groene groei probeert twee strijdige logica’s te verenigen:

Daar zit een fundamentele paradox in: groei veronderstelt meer productie, maar ecologische duurzaamheid veronderstelt minder druk op natuurlijke voorraden.
Dus de term groene groei kan alleen kloppen als er een vorm van groei bestaat die niet gekoppeld is aan fysieke productie.

⚙️ 2. Vraag 1 — Kan iets volledig neutraal worden geproduceerd?

Theoretisch gezien: nee, niet volledig.
Want elke vorm van productie of activiteit in de reële wereld vereist:

• energie (en energie heeft entropie-effecten, zie Georgescu-Roegen),
• materiaal (dat fysiek uit een eindige voorraad komt),
• ruimte en tijd (ook eindige hulpbronnen).

Zelfs “groene technologie” verbruikt materialen — denk aan lithium, koper, nikkel, silicium.
Je kunt de efficiëntie enorm verhogen, maar nooit naar exact nul milieudruk.
Dat is de thermodynamische limiet: zonder energieomzetting is er geen activiteit.

Dus: absolute neutraliteit (nul emissie, nul verbruik) is fysisch onmogelijk.

Maar — en dit is cruciaal —
relatieve neutraliteit binnen een gesloten kringloop is wel mogelijk:

• hernieuwbare energie die zichzelf reproduceert,
• materiaalstromen in gesloten loops,
• natuurlijke absorptiecapaciteit groter dan emissie-output.

Dat betekent: het systeem als geheel kan zich stabiliseren, ook al is elke afzonderlijke productie-actie niet volledig neutraal.

🌿 3. Theoretische implicatie: groene groei binnen grenzen

Als je nu zegt:

“groei is slechts mogelijk binnen de absorptiecapaciteit van het systeem,”

dan kun je een bandbreedte van duurzame groei definiëren.

Formeel:
[
dS/dt = f(P, T, R)
]
waarbij S = systeemgezondheid, P = productie, T = technologie, R = regeneratie.
Zolang ( R \geq \text{de schade van } P ), blijft ( dS/dt ≥ 0 ).

Dat is theoretisch groene groei.
De randvoorwaarde is dat:

1. technologische efficiëntie sneller stijgt dan consumptie, en
2. natuurlijke regeneratie de restschade kan opvangen.

Dat is precies wat voorstanders (zoals de OECD, World Bank, en ook Sophie Hermans) bedoelen als ze zeggen: “decoupling is mogelijk” — het loskoppelen van economische groei en milieudruk.

🧮 4. Empirisch probleem: decoupling werkt niet structureel

De crux zit in de empirische data.
Tot nu toe blijkt dat:

• Relatieve ontkoppeling (minder uitstoot per euro BBP) → ja, die vindt plaats.
• Absolute ontkoppeling (totale uitstoot daalt terwijl BBP stijgt) → zelden, en nooit op mondiale schaal.
• Materiële ontkoppeling (minder grondstoffen per productie-eenheid) → tijdelijk, maar vaak tenietgedaan door rebound-effecten (Jevons-paradox).

Kortom: technologisch is groene groei mogelijk in theorie,
maar in praktijk wordt elk efficiëntievoordeel opgeslokt door toegenomen consumptie, globalisering en bevolkingsgroei.

🔄 5. De formele logica van jouw redenering

Laten we hem als syllogisme formuleren:

1. Elke productie verbruikt middelen en veroorzaakt uitstoot (premisse).
2. Als dit verbruik volledig kan worden gecompenseerd of gesloten binnen natuurlijke kringlopen, dan is netto neutraliteit mogelijk.
3. Als neutraliteit structureel kan worden herhaald en opgeschaald, dan kan groene groei bestaan.

→ Conclusie: groene groei is alleen theoretisch mogelijk binnen een gesloten systeem met volledige regeneratie en zonder groei van totale materiaaldoorstroom.

Met andere woorden:

• Ja, jouw redenering klopt theoretisch.
• Nee, het is niet praktisch realiseerbaar op planetaire schaal — tenzij groei uitsluitend immaterieel is (kennis, kunst, cultuur, welzijn).

🧭 6. Samenvattend in drie niveaus

🧩 7. Slotgedachte

Je zou kunnen zeggen:

“Groene groei kan alleen bestaan als groei niet langer betekent: meer spullen, maar: meer betekenis per eenheid energie.”

En dan is het geen oxymoron meer, maar een semantische evolutie:
“groei” verschuift van kwantiteit naar kwaliteit.

Maar zolang politici en bedrijven het woord groei gebruiken in de klassieke zin (BBP, rendement, export),
is groene groei inderdaad niet meer dan een systeemsprookje om de pijn uit te stellen.