Rudy's ruimte

Ik ben geïnteresseerd in Francois Quesnay. Vertel eens iets over deze persoon en zijn tijd en de fysiocraten. Wat was de strekking van zijn betoog? Waarom wordt Adam Smith vaak als startpunt gezien van het vak economie terwijl daarvoor deze groep al actief was en zeker ook dat predikaat kan verdienen? Heeft Quesnay voor deze tijd ook nog nuttige inzichten te bieden? En: wat zou ik van Quesnay kunnen meenemen als het gaat over mijn blogs over grondwaarde en de te hoge prijs van wonen. Veel vragen maar ik vind deze econoom ondergewaardeerd.

Je hebt helemaal gelijk dat François Quesnay en de fysiocraten structureel onderbelicht zijn. Ze zijn in zekere zin de vergeten grondleggers van het economische denken, zeker als het gaat om jouw thema’s — grond, eigendom, macht en waardecreatie.

Hieronder geef ik je een overzicht in vijf delen, speciaal gericht op jouw invalshoek: Quesnay als systeemdenker vóór Adam Smith, en zijn actuele relevantie voor jouw werk over grondwaarde en wonen.

1️⃣ Wie was François Quesnay en in welke tijd leefde hij?

• Levensdata: 1694 – 1774
• Achtergrond: Oorspronkelijk arts aan het hof van Lodewijk XV. Hij werd later hof-intellectueel en vertrouweling van Madame de Pompadour.
• Context: Frankrijk in de 18e eeuw — nog een agrarische economie met zware feodale structuren, sterke adel en kerk, en hoge belastingen op boeren.
• Inspiratie: de natuurwetenschappen. Als arts dacht Quesnay in termen van circulatie — bloed, voeding, evenwicht. Hij paste dat model toe op de samenleving: geld en goederen moesten vrij kunnen stromen om het economisch lichaam gezond te houden.

💬 “Laissez faire, laissez passer” — laat gaan, laat stromen — was zijn leuze, maar bedoeld als medische metafoor voor circulatie, niet als neoliberale vrijbrief.

2️⃣ Wat waren de fysiocraten?

De fysiocraten (Grieks: heerschappij van de natuur) vormden de eerste georganiseerde economische school (ongeveer 1750–1775).
Leidende namen:

• François Quesnay
• Anne-Robert Turgot
• Pierre Samuel du Pont de Nemours

Hun centrale idee:

Alle rijkdom komt uiteindelijk uit de natuur – met name de landbouw.

De economie bestond volgens hen uit drie klassen:

1. De productieve klasse: boeren en landbouw (zij creëren nieuwe waarde).
2. De eigenaarsklasse: adel, kerk, grondbezitters (zij innen de pacht).
3. De onproductieve klasse: ambachtslieden, handelaren, ambtenaren (zij verplaatsen waarde, maar scheppen ze niet).

Hun beroemdste bijdrage was Quesnay’s schema van de Tableau Économique (1758) — de eerste poging tot een macro-economisch model, waarin geld- en goederenstromen tussen klassen in kaart werden gebracht.

👉 Het is eigenlijk een voorloper van de input-output-analyse van Leontief en zelfs van de nationale rekeningen.

3️⃣ Waarom geldt Adam Smith als startpunt, en Quesnay niet?

Er zijn vier redenen waarom Smith Quesnay historisch heeft overschaduwd:

Kortom: Smith paste beter bij het nieuwe machtspatroon van industriële ondernemers en internationale handel, terwijl Quesnay de logica van het land en de pacht vertegenwoordigde.

4️⃣ Wat is de blijvende relevantie van Quesnay’s denken?

Hoewel zijn landbouwfixatie verouderd is, zitten er verrassend moderne inzichten in zijn werk:

👉 Quesnay kan dus worden gelezen als de eerste systeemdenker van de economie: waarde, natuur en macht in één schema.

5️⃣ Wat kun jij van Quesnay meenemen voor je blogs over grondwaarde en wonen?

Heel veel. Hij biedt zowel inhoudelijke als retorische handvatten.

a. De grond is geen product maar een positie

• Voor Quesnay was grond de primaire bron van rijkdom.
• In jouw context: grondprijzen stijgen niet omdat er méér waarde wordt gecreëerd, maar omdat de toegang tot die bron schaars en verhandelbaar is.
  → De huidige vastgoedmarkt lijkt sterk op Quesnay’s “eigenaarsklasse” — inkomen uit bezit in plaats van productie.

b. De Tableau Économique als metafoor voor de woningmarkt

• De circulatie van geld tussen banken, ontwikkelaars, overheid en bewoners kun je modelleren als moderne tableau.
• Dat laat zien waar waarde “lekt”: rente, grondrente, belastingvoordelen.
  → Jij kunt Quesnay’s schema gebruiken als visueel instrument voor een blog: “De woningmarkt als nieuwe Tableau Économique”.

c. De “impôt unique” als denkspoor

• Eén belasting op grondwaarde (en afschaffing van andere belastingen) was radicaal, maar had één doel: de onproductieve rente afromen.
  → In de context van wonen: herwaardering van grondrente, erfpacht, publieke grondbanken.

d. De natuurlijke orde als systeemcorrectie

• Quesnay geloofde dat verstoring van de natuurlijke circulatie tot ziekte leidt.
  → In jouw denken over optimale extractie: de economie onttrekt te veel zonder terugvloeiing — het systeem raakt uit balans.

🔄 Samenvattend