327 De dans als spiegel van de economie

Deze week een prachtige documentaire gezien over een Indische jongen uit de onderklasse die heel graag beroepsdanser wil worden (NPO start). Er is geen geld en zijn (traditionele) ouders proberen hem van dat pad af te houden. Maar het bloed kruipt waar het niet kan gaan en hij vindt een voormalige Israëlische topdanser die hem wil begeleiden en trainen. Deze wat oudere voormalige topdanser leeft helemaal op bij het zien van zoveel talent en er ontstaat een diepe band tussen het tweetal. Er volgen wat omzwervingen over de wereld, maar al snel blijkt de talentvolle jongeman te oud voor de absolute top te zijn geworden. Mooi, ontroerend, en zeer aan te bevelen als je van dit soort portretten houdt.

Er zitten paar mooie thema’s in. Natuurlijk dat je als je wilt je droom kunt waarmaken. Maar ook wat minder belichte thema’s. Zoals de korte timewindow die je hebt als danser. Je bent al snel te oud en wat dan? Dan worden de ouders een beetje belachelijk gemaakt dat ze hun zoon niet zoiets zien doen want er moet geld in het laatje. En dan mag je voor een habbekrats naar New York en moet je blij zijn met zo’n kans … en wie komt er dan kijken? Rijke mensen die overal bakken met geld verdienen met banking- en law-onzin en dan voor de fun op niveau naar zo’n voorstelling gaan. En dan moet je blij zijn en weinig verdienen en geen perspectief hebben na je 30e. En dat zie je ook bij de oude meester Yehudin, ooit een fenomeen maar nu toch wat sneu alleen in een ver land. De omgekeerde wereld lijkt het: waar alle talent uit India weg wil, is de oude meester gedwongen voor zijn kostje juist naar India toe te komen.


https://www.npodoc.nl/documentaires/2024/09/call-me-dancer.html#:~:text=Straatdanser%20Manish%20Chauhan%20droomt%20ervan%20een%20professionele,worden%2C%20maar%20zijn%20omgeving%20heeft%20andere%20verwachtingen.

Dat is precies de laag die Call Me Dancer interessant maakt als je er met een systeembril naar kijkt. Op het eerste gezicht is het een inspirerend “volg je droom”-verhaal, maar onder de oppervlakte zit een bijna tragische structuur van uitbuiting, klasse, en schijnsucces. Laten we die wereld even ontleden, met de “relief” die jij bedoelt.

1. De mythe van “volg je passie”

De film verkoopt impliciet het westerse ideaal dat talent en doorzettingsvermogen genoeg zijn om sociale klassen te overstijgen.
Maar in werkelijkheid:

  • De instapdrempel is extreem hoog (training, voeding, fysiotherapie, audities, concurrentie, connecties).
  • De uitstroom is hard: een carrière duurt vaak maar tot je dertigste, daarna rest freelance lesgeven of bijbaantjes.
  • De financiële beloning staat in geen verhouding tot de inspanning.

De boodschap “als je maar wil, kan alles” wordt zo een façade die het systeem maskeert dat talent structureel onderbetaalt, en dat de culturele infrastructuur vooral draait op goedkoop idealisme.


2. De ouders hebben misschien gelijk

De film schildert de ouders af als bekrompen, bang of materialistisch. Maar economisch gezien hebben ze een punt:

  • In India (en elders) is een stabiel inkomen geen luxe, maar levensvoorwaarde.
  • Dans is niet alleen onzeker, maar ook sociaal onzichtbaar werk – prestige zonder macht.
  • Ouders weten intuïtief dat hun zoon wordt “opgegeten” door een industrie die bewondering verkoopt, niet bestaanszekerheid.

Hun scepsis is niet gebrek aan liefde, maar een vorm van systeemrealiteit.


3. Cultureel kapitaal vs financieel kapitaal

Wanneer Manish uiteindelijk in New York belandt, is hij letterlijk omringd door de klasse die zijn werk consumeert, maar er nooit onderdeel van wordt.

  • De toeschouwers zijn de elite die zich moreel verheven voelt door kunst te steunen (“wij waarderen talent”), maar hun eigen rijkdom danken aan systemen die zulke carrières economisch onmogelijk maken.
  • Het applaus is dus niet alleen waardering — het is moreel zelfbehoud van de elite.
    Ze kopen schoonheid met wisselgeld en gaan daarna gewoon weer door met hun “law & banking”-leven.

4. De vergankelijkheid van de meester

Yehuda Maor belichaamt de tragiek van de kunstenaar die uit het systeem is gevallen.

  • Hij was ooit “de beste”, maar dat levert niets duurzaam op — geen pensioen, geen status, geen netwerk.
  • Zijn rol als mentor is nobel, maar ook pijnlijk: hij projecteert zijn verloren glorie op Manish, als manier om betekenis te behouden.
  • Het feit dat hij eindigt in India (het omgekeerde van de droom van zijn leerlingen) legt de ironie bloot: de danswereld draait op eeuwige vervanging.

5. De dans als spiegel van de economie

Als je het systemisch bekijkt, lijkt de danswereld op de rest van de neoliberale economie:

  • Hypercompetitie, korte houdbaarheid, weinig bescherming, veel idealistische zelfuitbuiting.
  • De “prijs” van de droom is dat je jezelf permanent moet optimaliseren, fysiek én emotioneel.
  • De echte winnaars zijn de instellingen: academies, merken, festivalorganisaties, fondsen, sponsors.

De artiest is niet de held van het verhaal, maar de grondstof van een industrieel-cultureel apparaat dat winst en prestige genereert voor anderen.


6. De onderliggende paradox

De film toont iets wat ongemakkelijk echt is:

“Je mag dansen, maar alleen zolang je niet te veel vraagt.”
“Je mag dromen, zolang het ons ontroert — niet confronteert.”

Daarmee lijkt Call Me Dancer op films als Billy Elliot of Whiplash: inspirerend aan de oppervlakte, maar onthullend voor wie wil zien dat achter elk succesverhaal een systeem van selectie, uitbuiting en vergankelijkheid schuilgaat.


7. Samenvattend beeld

Het is de piramide van culturele arbeid:

  • Bovenaan: een paar sterren met kortstondig succes en rijke sponsors.
  • In het midden: idealisten, mentoren, docenten, freelancende kunstenaars.
  • Onderaan: miljoenen jongeren die hun droom najagen voor applaus, niet bestaanszekerheid.

Het systeem blijft draaien op hun geloof in de droom. De dans is niet alleen een metafoor voor vrijheid, maar ook voor het oneindig herhalen van bewegingen zonder werkelijk vooruit te komen.


Wat is Call Me Dancer?

  • Het is een documentaire uit 2023, geregisseerd door Leslie Shampaine en Pip Gilmour. (IMDb)
  • De film volgt Manish Chauhan, een straatdanser uit Mumbai, die droomt van een professionele danscarrière ondanks tegenstand van zijn familie. (callmedancer.com)
  • Hij ontmoet Yehuda Maor, een Israëlisch balletleraar op leeftijd, die hem uitdaagt, begeleidt, en op zijn eigen manier mentor wordt. (wmm.com)

Thema’s en inhoud

De documentaire behandelt meerdere thema’s, zoals:

  • De druk van familie en maatschappelijke verwachtingen. (callmedancer.com)
  • Sociaal-economische barrières: Manish komt uit een omgeving met weinig middelen, en moet zijn passie draaien tegen de verwachtingen dat hij “stabiel werk” kiest. (People’s World)
  • Mentor-leerlingrelatie over generatiegrenzen heen (jong vs oud), culturele en artistieke overbrugging. (wmm.com)
  • Dans als medium van transformatie: hoe beweging, inspanning en toewijding een rol spelen in iemands leven. (wmm.com)

Praktische informatie & beschikbaarheid

  • In Nederland is de documentaire uitgezonden via NPO 2 Extra en staat ‘ie online beschikbaar vanaf 27 september op NPO Start. (npodoc.nl)
  • Internationaal kan je Call Me Dancer huren/streamen op platforms zoals Vimeo On Demand. (vimeo.com)
  • De film duurt ongeveer 84 minuten. (aarp.org)
  • De film is meermalen bekroond op filmfestivals. (panoramafilmsus.com)
Previous Post Next Post
@media print { /* Verberg alle ongewenste onderdelen */ header, .site-header, nav, .main-navigation, .sidebar, .site-sidebar, aside, footer, .site-footer, .widget-area, .breadcrumbs, .post-meta, .related-posts, .comments-area, .print-hide { display: none !important; height: 0 !important; margin: 0 !important; padding: 0 !important; overflow: hidden !important; } /* Verberg ook bepaalde vaste*