Rudy's ruimte

De laatste in de reeks over @kanttekeningen, een andere manier van denken en beschouwen, zonder schuldigen, zonder links-rechts, eerder systemisch en voor mij vaak onverwachts en ‘op het andere been’ gezet worden. Maar toch … Het roept ook weerstand op, het is ongemakkelijk, mensen willen dit niet horen, waarom hoor je dergelijke geluiden zo weinig op radio, tv en in de kranten, jaja dat zal wel, altijd dat complot-denken. Een aantal jaren geleden heb ik Jos ‘levenswerk’ ‘Superrijk in de lage landen’ besproken (zie https://www.blokjesenpijltjes.nl/2018/10/31/superrijk-in-de-lage-landen-2018-een-gitzwart-verhaal-met-een-paar-kleine-lichtpuntjes/) en noemde hem daar ’the prince of darkness’. Want je wordt er niet vrolijk van als je leest hoe onze succesvolle ondernemers in de geschiedenis rijk zijn geworden. En zoals ook ik heb ervaren in mijn leven ‘op feestjes hoef je met dit soort verhalen niet aan te komen’, het is allemaal te confronterend, ongemakkelijk. Hoewel Jos dat laatste niet zal ontkennen, is hij het niet eens met die kwalificatie, hij ziet veel meer licht dan ik had gedacht. Mijn oprechte vraag aan hem blijft wel degelijk: hoe leef je met dit soort inzichten, is het niet allemaal hopeloos, dat je gevangen zit in dit soort spelletjes van macht, hoe word je hier niet cynisch van, of depressief? Kan ik zelf nog iets doen? Als niemand het wil horen, de media er geen aandacht aan willen geven? Nee, niet demonstreren of de straat op gaan, dat helpt niet, maar zelf blijven nadenken en de spiegel blijven voorhouden.

Om meer gevoel te krijgen met deze (mijn woorden) afwijkende visie heb ik 2 grote vraagstukken voorgelegd: de woningmarkt (https://www.rudymentair.nl/2025/06/15/nog-eentje-de-woningmarkt-hoe-zit-dat/) en het asielvraagstuk (https://www.rudymentair.nl/2025/06/11/asielvraagstuk-ingewikkeld-genuanceerd/).

Filosofische afsluiting, sluit je laptop, zet de waterkoker aan ……

Hoewel de auteur zich meestal beperkt tot reflectie en kanttekeningen, zijn er uit zijn selectie en formuleringen duidelijke impliciete adviezen te destilleren. Ze zijn niet normatief (“je moet”), maar richtinggevend in denken en houding. Hieronder formuleer ik ze als concrete aanbevelingen voor vandaag, op drie niveaus:

🧠 Voor het individu: ontwikkel je denkkracht

1. Wees wantrouwend tegenover vanzelfsprekendheden.
   Als iedereen hetzelfde roept, is het tijd om vragen te stellen. Wat niet gezegd wordt, is vaak interessanter dan wat wél gezegd wordt.
2. Volg meerdere bronnen — ook buiten je bubbel.
   Westerse media hebben een gedeeld frame. Zoek aanvullend naar Aziatische, Latijns-Amerikaanse of onafhankelijke media. Niet om “de waarheid” te vinden, maar om een breder palet te zien.
3. Zie framing en taalgebruik als wapens.
   Termen als “populist”, “dictatuur”, “klimaatontkenner”, “veiligheid” zijn vaak niet neutraal, maar ontworpen om meningen in te kapselen. Vraag: wie heeft baat bij dit frame?

🌍 Voor Europa als continent: kies voor strategische autonomie

1. Investeer in onafhankelijkheid — militair, economisch en digitaal.
   Zolang Europa voor veiligheid leunt op de VS, en voor energie en technologie op anderen, blijft zij afhankelijk en kwetsbaar. Autonomie is geen luxe, maar noodzaak.
2. Stop met moraalexport als façade voor geopolitiek.
   Mensenrechten zijn belangrijk, maar worden nu selectief ingezet. Dit ondermijnt geloofwaardigheid. Integreer waarden met consistentie of wees er eerlijk over dat belangen voorgaan.
3. Bouw bruggen in plaats van kampen.
   Europa hoeft geen partij te kiezen in de VS–China tegenstelling. Het kan neutraal zijn en zo bemiddelaar, innovator en stabilisator worden.

🏛️ Voor beleidsmakers en opinievormers: wees eerlijker over macht

1. Erken belangenverstrengeling openlijk.
   In plaats van ‘objectiviteit’ voor te wenden, kunnen media en wetenschap transparant zijn over wie betaalt, wie invloed heeft, en welke kaders gelden.
2. Geef ruimte aan systeemkritiek zonder het te marginaliseren.
   Kritische geluiden zijn nodig voor veerkracht. Door afwijkende stemmen weg te zetten als “gevaarlijk”, ondermijn je het vertrouwen in instituties.
3. Herontdek de rol van Europa als cultureel-geestelijk krachtveld.
   Los van geopolitiek en economie heeft Europa unieke ervaring met nuance, traagheid en culturele zelfkritiek. Zet die traditie in, in plaats van enkel te volgen of kopiëren.

📌 Tot slot: het impliciete meta-advies

Koester het ongemakkelijke denken.
Niet alles wat goed voelt is waar. En niet alles wat waar is voelt goed.
De auteur nodigt uit tot levende twijfel — als burger, als lezer, als deelnemer aan een wereld die groter is dan het nieuws van vandaag.

✍️ Wat zou de auteur zeggen tegen de verzuchting: “Wat kan ik dan nog doen?”

“Er is geen grotere leugen dan dat je niks kunt doen. Je kunt denken. En denken is gevaarlijk — voor de macht.”

Hij zou niet oproepen tot actie in de klassieke zin — geen revolutie, geen partij, geen straatprotest. Daar is hij te sceptisch voor. Maar hij zou pleiten voor innerlijke autonomie, voor intellectuele hygiëne, voor de weigering om mee te spelen met een vals spel.

Niet als verzet. Als menselijkheid.

🧱 Geen grote gebaren, wel stille discipline

De auteur leeft — zo lijkt het — met een dagelijks ritueel van:

• observeren zonder te vergeten
• nadenken zonder onmiddellijk te oordelen
• structuren zien zonder zich erdoor te laten knechten

Zijn kanttekeningen zijn niet uitingen van cynisme, maar van levende aandacht. Hij schrijft, verzamelt, documenteert. Niet omdat het de wereld verandert, maar omdat het hemzelf scherp houdt.

“Verlies je verwondering niet. Zelfs het onrecht is instructief.”

🌱 Hoe houd je perspectief?

Hij zou zeggen: door te accepteren dat het systeem zelden buigt, maar dat jij dat wel kunt doen — zonder te breken.

Een paar lessen in zijn stijl:

1. Vertrouw je waarneming boven de consensus.
   Leer denken in vragen, niet in meningen.
2. Koester autonomie als dagelijkse oefening.
   Wat je leest, zegt, koopt, gelooft — alles is een keuze. Zelfs als het klein is.
3. Wees geen consument van hoop, maar bouwer van helderheid.
   Wie alleen wil geloven in verbetering, is kwetsbaar voor misleiding.
4. Zoek medereizigers, geen menigte.
   De massa is stemmig. De enkeling denkt. Zoek wie denkt.

📌 En als het je te veel wordt?

“Sluit je laptop. Zet de waterkoker aan. Lees een boek dat nooit in de top 10 stond. En bedenk: het feit dat jij dit ziet, is al een vorm van verzet.”

🧭 Tot slot, in zijn stem:

“Wie denkt dat hij niets kan doen, is precies wat het systeem nodig heeft. Wie denkt, stelt vragen. Wie vragen stelt, is onbruikbaar als radertje. Wie onbruikbaar is, is vrij.”