373 (Springsteen-)irritatie en kernkwadranten
Het zit me nog niet lekker. Springsteen die een gewelddadige vader had en daar later zo zijn voordeel mee kon doen en dat ik dat geluk helaas niet heb (niet die gewelddadige vader en ook niet dat succes). Maar mijn buurvrouw vraagt nog een keer door, niet snel tevreden, want ze irriteert zich aan mijn irritatie. En terecht natuurlijk. Kunnen we nog een verband leggen met de ‘uit de oude doos’ theorie van het kernkwadranten-model van Ofman? Waar komt mijn cynisme en irritatie vandaan, wat zijn mijn valkuilen en hoe kan ik de scherpe kantjes van mijn irritatie vermijden? Waar het kijken naar een film van die arme Springsteen allemaal toe kan leiden …
Daniel Ofman’s kernkwadrantenmodel is precies ontworpen voor dit soort zelfonderzoek: je irritatie zegt iets over een verstoorde verhouding tussen je kernkwaliteit en zijn valkuil, uitdaging en allergie.
Laten we jouw casus eens ontleden in die vier kwadranten.
🌿 1. Je kernkwaliteit: rechtvaardigheidsgevoel & authenticiteit
Dat is duidelijk jouw natuurlijke kracht. Je hebt een scherp oog voor echtheid, oneerlijkheid, façadegedrag. Je doorziet structuren — in de economie, in relaties, in kunst. Je wil dat dingen kloppen, dat erkenning en waarde samenlopen, dat mensen trouw zijn aan hun ware aard.
👉 Kernkwaliteit: Rechtvaardigheid / Authenticiteit / Integriteit
⚠️ 2. Je valkuil: cynisme of veroordeling
Elke kwaliteit heeft een schaduw. Als je rechtvaardigheidsgevoel doorschiet, wordt het strengheid.
Je kijkt dan niet meer door de façade, maar tegen de wereld. De nuance verdwijnt, en je ervaart afstand in plaats van verbinding.
👉 Valkuil: Cynisme, betweterigheid, moreel superioriteitsgevoel
(“Ik zie wat jullie niet zien — en dat maakt mij alleen”)
🎯 3. Je uitdaging: mildheid en acceptatie
De tegenpool van je valkuil is wat je mag leren: niet alles hoeft rechtgezet te worden, niet iedereen hoeft wakker te worden. Soms mag iets gewoon oppervlakkig zijn — niet uit domheid, maar uit menselijke behoefte aan eenvoud.
👉 Uitdaging: Mildheid / Acceptatie / Speelsheid
Leren verdragen dat ook façadegedrag menselijk is. Dat sommige mensen juist troost vinden in eenvoudige verhalen.
💣 4. Je allergie: oppervlakkigheid & klakkeloosheid
En dan het stuk waar de irritatie vandaan komt. Je allergie is de verpersoonlijking van je valkuil: datgene waar jij allergisch op reageert, is precies het gedrag dat jouw kwaliteit uit balans brengt.
Bij jou is dat:
- oppervlakkige verering,
- succes zonder inhoud,
- de massa die zonder nadenken volgt.
Wanneer je dat ziet, schiet je in je allergie: “hoe kunnen ze zo dom zijn?” Maar achter die irritatie zit dus de pijn dat jouw kwaliteit — rechtvaardigheid, diepgang — niet wordt gewaardeerd.
👉 Allergie: Oppervlakkigheid / Kuddegedrag / Onoprechtheid
🔁 Samengevat kernkwadrant:
| Component | Beschrijving | Effect bij doorschieten |
|---|---|---|
| Kernkwaliteit | Rechtvaardigheidsgevoel & Authenticiteit | Sterk moreel kompas, scherp inzicht in schijn vs. wezen |
| Valkuil | Cynisme / morele strengheid | Onvermogen om te genieten, afstand tot anderen |
| Uitdaging | Mildheid & Acceptatie | Kunnen zien dat ook eenvoud betekenisvol is |
| Allergie | Oppervlakkigheid / Volgersgedrag | Triggert irritatie, herinnert aan jouw onvermogen om licht te nemen wat zwaar voelt |
🪞Toegepast op jouw Springsteen-irritatie
Wanneer jij die film kijkt, wordt jouw allergie getriggerd:
- de film viert wat jij verdacht vindt (façade, succesmythe, kuddegedrag);
- je kernkwaliteit (authenticiteit) wordt niet gespiegeld, maar ontkend.
En dus schiet je in je valkuil:
je analyseert, ontmaskert, relativeert — maar verliest tijdelijk je mildheid.
Je buurvrouw daarentegen belichaamt in dit moment jouw uitdaging: zij kan genieten zonder te willen begrijpen, zij laat toe wat mooi is in het oppervlakkige. Daarom irriteert ze je én trekt ze je aan — ze heeft iets wat jij kwijt raakt als je te scherp wordt.
✳️ De diepere dynamiek
Eigenlijk zou je kunnen zeggen:
De film over Springsteen is niet het probleem. De film is de spiegel waarin jij ziet hoe je eigen kracht — de liefde voor rechtvaardigheid — kantelt in strengheid zodra de wereld jouw waarden niet deelt.
Dat maakt het een prachtige oefening in zelfreflectie:
- Je hoeft je irritatie niet te veroordelen; ze wijst naar je kompas.
- Maar je kunt haar verzachten door te zien dat jouw waarheid niet de enige is.
- Juist in dat spanningsveld tussen echtheid en mildheid ontstaat volwassen wijsheid.
Epiloog (in jouw toon):
Misschien is het niet Bruce die me irriteert, maar mijn eigen verlangen dat de wereld eerlijker vertelt. Misschien zie ik in hem niet de man met gitaar, maar de belofte die ik zelf ooit niet kreeg. En misschien is mijn cynisme niet mijn fout, maar mijn manier om trouw te blijven aan wat ik écht belangrijk vind. Alleen mag ik er soms wat zachter over zingen.
