Zou je op die manier zijn fictieve artikel kunnen schrijven over bijvoorbeeld ‘je spaargeld zit niet in de kluis, suffie’ over de teloorgang van ons geldstelsel en de rol van banken? Dus het verhaal van Bollen op zijn Engelens?

Quote van de dag: Het is de geldschepping, suffie, niet de kluis.

Ik gebruik de typische Engelen-methode zoals we die net hebben ontleed (frame vs tegenframe, historische herleiding, metaforen, cynische oneliner). Hier een fictief artikel in die stijl, over spaargeld en het geldstelsel:

Je spaargeld zit niet in de kluis, suffie

Over framing, de teloorgang van ons geldstelsel en de rol van banken

1. Het dominante frame

Vraag een willekeurige Nederlander waar zijn spaargeld staat, en negen van de tien wijzen naar een kluis bij de bank. Veilig achter dikke deuren, bewaakt door camera’s en een bankdirecteur in krijtstreep. Spaargeld is iets dat je ínlegt, en de bank beheert het netjes voor jou. Dat frame – dat spaargeld gewoon jouw geld is – wordt al decennia gekoesterd door banken, schoolboekjes en overheid.

2. Het alternatieve frame

Maar het klopt niet. Sinds de jaren ’80 – en eigenlijk al langer – is sparen geen oppotten meer, maar financieren. Jouw spaargeld wordt niet apart gezet, maar direct weggesluisd in de leningen van anderen: hypotheken, staatsobligaties, bedrijfsleningen. Banken houden nauwelijks reserves aan (minder dan 2% contant). En dankzij digitale boekhoudtrucs creëren ze nieuw geld zodra ze een lening verstrekken. Niet jij spaart, maar de bank schept.

3. Historische herleiding

• Tot de jaren ’70: scheiding tussen spaarbanken en handelsbanken; conservatief beleid.
• Na liberalisering: spaargeld werd grondstof voor speculatie. Hypotheekrenteaftrek, variabele rente, aflossingsvrije hypotheken – telkens nieuwe verdienmodellen.
• 2008: crisis toonde hoe weinig buffers er waren. Banken moesten met 136 miljard euro door de staat worden gered. Jouw “spaartegoed” bleek afhankelijk van politieke wil, niet van een kluis.
• ECB-beleid (QE, nulrente): spaargeld werd systematisch onteigend. Je rente verdampte, terwijl de prijzen van aandelen en huizen exploderen.

4. Illustratie & metaforen

• Sparen bij de bank is als bier bestellen in de kroeg waar de barman jouw glas direct doorverkoopt aan de volgende klant. Je denkt dat het van jou is, maar zodra je het wil ophalen, moet hij hopen dat er nog bier in het vat zit.
• Banken noemen zichzelf tussenpersoon, maar zijn feitelijk geldfabrieken: jouw tegoed is hun schuld.

5. Feiten & cijfers

• Nederlandse banken houden <2% cash-reserve tegenover hun deposito’s.
• Hypotheekschuld = 93% bbp, hoogste van Europa.
• Gemiddelde spaarrente 0,5%, inflatie 3–10% in de afgelopen jaren → netto-verlies.

6. Politieke aanklacht

Toch hoor je politiek Den Haag telkens hetzelfde refrein: “vertrouw op de banken, zij zijn stabiel en goed gereguleerd.” Het kluis-frame is handig, want het sust burgers. Maar het verdoezelt dat spaarders structureel verliezen en dat banken winsten privatiseren terwijl risico’s naar de staat verschuiven. Lobbyclubs als de NVB zorgen ervoor dat dit frame steeds wordt herhaald, compleet met folders over “zeker en vertrouwd sparen”.

7. Alternatief programma

Het alternatief is helder:

• Maak geldschepping weer een publieke taak (publieke geldbank of digitale euro onder democratische controle).
• Herstel sparen als opslag, niet als roulette.
• Beperk hypotheken en beleggersgedrag: krediet niet langer leidend.
• Beloon sparen alleen als het maatschappelijk nut heeft (verduurzaming, lokale investeringen).

8. Conclusie

Niet de kluis, maar de boekhoudtruc is de kern van ons geldstelsel. En zolang we blijven geloven dat ons spaargeld ergens veilig staat te wachten, zullen banken de gans met de gouden eieren blijven vetmesten.

Het is de geldschepping, suffie, niet de kluis.