Rudy's ruimte

Een kennis van me stuurt dit bericht en vraagt:

Kun je de natuur als ‘bedrijf’ naar de beurs brengen?. Met een productiewaarde van 145 biljoen euro. Met aandeelhouders etc. Kun je daarmee verspilling uitputting, vervuiling indammen omdat er een ‘ eigenaar’ namelijk bedrijf natuur.

Mijn eerste snelle reactie daar op is:

Rudy: Mijn eerste reactie: mensen die belangstelling in dit bedrijf hebben moeten hun geld daarop zetten. Boter bij de vis. Met dat geld kan natuur in zichzelf investeren en zo de waarde laten groeien. De aandeelhouders profiteren hiervan dus win win.
Rudy: Helaas kunnen anderen ook meeprofiteren dat zijn free riders. Maar who cares? Dat is dan je maatschappelijke bijdrage.

Wat zou jouw antwoord op de vraag van mijn kennis zijn? En is vermoed in 2e instantie een overeenkomst met mijn azc-casus of energie-casus. Als mensen sterk voor iets zijn (en anderen niet, die beweren daar last van te hebben) dan laat ze daar in investeren en waar mogelijk ook de voordelen van plukken (aandeelhouderswaarde, kan ook een goed gevoel zijn of juist moreel kompas). En/of compenseer de benadeelden met het surplus van je ondernemingswaarde, dat sluit dan weer aan bij stakeholders value en maatschappelijke betrokkenheid die je ook wilt uitstralen. Je geeft zo het goede voorbeeld en wijst niet met het vingertje van morele superioriteit, je gaat over tot actie. Wel wil ook graag je reflectie over de freeriders en hoe je daar om mee kunt gaan vanuit dit concept van aandeelhouderswaarde of bv.

1. Direct antwoord op de vraag

De natuur als bedrijf naar de beurs brengen klinkt aantrekkelijk als metafoor, maar in de praktijk is het ingewikkeld:

• Eigenaarschap: de natuur is niemand zijn eigendom en tegelijk van iedereen. Je kunt wel stukken natuur verhandelbaar maken (denk aan CO₂-rechten, biodiversiteitskredieten, natuurcertificaten), maar de “hele natuur” op de beurs noteren is juridisch onmogelijk.
• Productiewaarde van 145 biljoen: dit getal (vaak uit The Economics of Ecosystems and Biodiversity, TEEB) is een schatting van de ecosysteemdiensten. Het is een denkmodel om duidelijk te maken dat de natuur onmisbare waarde levert – maar die waarde kun je niet 1-op-1 incasseren.
• Instrumenteel nut: beursnotering of aandelen kan wel helpen om investeringen in natuur tastbaar te maken. Je zou het kunnen vertalen in natuur-obligaties, groene aandelen, of stewardship fondsen waar beleggers instappen. Dan wordt natuurbeheer een asset class.

Dus: ja, de metafoor kan prikkelend zijn en je kunt in de praktijk via financiële instrumenten dicht in de buurt komen, maar de natuur letterlijk naar de beurs brengen kan niet.

2. De systemische parallel met je azc- en energie-casus

Je legt zelf al de link: wie iets belangrijk vindt (natuur, duurzame energie, vluchtelingenopvang), laat dat zien door te investeren of verantwoordelijkheid te nemen. Drie parallellen:

1. Skin in the game – Mensen die het hardst roepen, moeten ook middelen of ruimte inzetten. Dit maakt de discussie eerlijker en voorkomt dat je alleen morele superioriteit tentoonstelt.
2. Vrijwillige investering met positieve externaliteiten – Jij investeert, anderen profiteren (freeriders). Dat hoeft niet erg te zijn, want de maatschappelijke bijdrage is juist dat ook anderen meeprofiteren. Dat is de kern van publieke goederen.
3. Compensatie en stakeholder value – Je kunt het surplus dat voortkomt uit aandeelhouderschap gebruiken om degenen die zich “benadeeld” voelen te compenseren. Zo verbreed je draagvlak en maak je je onderneming inclusiever.

3. Reflectie op de freerider-kwestie

Freeriders zijn onvermijdelijk bij publieke goederen zoals natuur, energie of opvang. Drie manieren om er mee om te gaan:

• Accepteren: beschouw het als een vorm van maatschappelijke solidariteit. Jij doet een bijdrage, anderen liften mee, maar het geheel gaat er op vooruit.
• Interne beloning: je krijgt zelf immaterieel rendement – trots, morele voldoening, reputatie, of zelfs marketingwaarde (denk aan bedrijven die investeren in natuur en dat etaleren).
• Externe prikkels: via belastingen, subsidies of verplichtingen kun je freeriders toch laten bijdragen. Bijvoorbeeld een CO₂-heffing of een verplichte bijdrage aan natuurfondsen.

4. Mijn korte antwoord aan je kennis zou dan zijn:

“Je kunt de natuur niet letterlijk naar de beurs brengen, maar wél via financiële constructies verhandelbare waarde creëren (groene aandelen, natuurcertificaten). Dat kan helpen verspilling en vervuiling tegen te gaan, omdat investeerders belang krijgen bij behoud en herstel. Free riders zijn daarbij onvermijdelijk – maar dat is ook de essentie van publieke goederen: jouw investering komt de hele samenleving ten goede. Het slimme is om die freeriders óf te accepteren als maatschappelijke bijdrage, óf deels te laten meebetalen via slimme prikkels.”

Je neemt het iets te letterlijk, je kunt wat creatiever zijn. Maak een fonds met leden of contribuanten, dat is je ‘bedrijf’. Als je fan bent dan stop je er geld in, je wordt een belangrijker lid naarmate je meer erin stopt. Het geld blijft in principe van jou, je krijgt een certificaat. Het geld wordt benut voor natuurverbetering en jij krijgt een voorkeursrecht zoals het eerst op de hoogte worden gehouden, een gratis rondleiding met je familie etc … bedenk voordelen. Ik kan meteen bezwaren bedenken: ja haha, daar hebben we toch belasting voor, ik ben me daar gek. Maar dat is precies de discussie van skin in the game toch? Ik doe alleen mee als iedereen mee doet, prima, daar hebben we dan democratie voor en dan stem je op de partij die jouw plan ondersteunt. En natuurlijk kun je ook letterlijk stukken grond aankopen zoals speculanten dat ook doen, en de waardevermeerdering is dan eventueel ook naar rato voor jou, maar ik denk dat dit niet is wat hier wordt nagestreefd.

Ah, ik snap je insteek beter nu. Het gaat niet om de juridische letter (“natuur naar de beurs”), maar om een creatieve gedachte-oefening: hoe zou je de natuur kunnen organiseren alsof het een bedrijf of club was, waarin leden investeren en voordelen krijgen?

Laten we dit eens doordenken:

1. Het “Natuurfonds” als bedrijf

• Leden = aandeelhouders: iedereen die meedoet stopt geld in het fonds en krijgt een certificaat.
• Kapitaal = natuur: je koopt geen winstgevende fabriek, maar je koopt stilte, biodiversiteit, schone lucht, drinkwater.
• Winst = maatschappelijke waarde: winst is niet dividend, maar betere natuur en beleving.

2. Mogelijke voordelen voor leden

Een paar creatieve ideeën:

• Beleving: exclusieve toegang tot een natuurwandeling met een boswachter, of voorrang bij excursies, een gratis rondleiding voor je familie.
• Status: certificaat met je naam, vermelding op een ‘wall of nature’ of digitale hall of fame.
• Community: jaarlijkse ledenbijeenkomst in de natuur, met verhalen, muziek, en updates over projecten.
• Kennis: eerst op de hoogte van nieuwe projecten, rapportages met foto’s en resultaten.
• Symbolisch dividend: een boom geplant op jouw naam, een vogelhuisje met je logo, een natuurgebiedsdeel waar jij als lid “beschermheer” van bent.

3. Bezwaren & antwoorden

• “Daar hebben we belasting voor.”
  → Klopt, maar belastingen zijn vaak traag, verdeeld en politiek. Dit is extra, vrijwillig, voor mensen die meer willen doen dan stemmen en afwachten.
• “Ik doe pas mee als iedereen mee doet.”
  → Dat is precies het freeriderprobleem. Je kunt zeggen: jij kunt meer doen als je wilt, en daar ook iets voor terugkrijgen (beleving, status, betrokkenheid). Het is niet verplicht, maar je krijgt de kans om je skin in the game te zetten.
• “Is dit speculatie?”
  → Nee, tenzij je grond aankoopt. Het gaat niet om winstmaximalisatie, maar om waardecreatie in de brede zin (maatschappelijk, ecologisch, emotioneel).

4. Parallellen met jouw azc-/energie-casus

• Bij azc’s: wie voor opvang is, kan investeren in een fonds dat vluchtelingen helpt integreren. Je koopt dus geen morele superioriteit, maar een aandeel in een concreet resultaat.
• Bij energie: wie duurzame opwek wil, kan investeren in lokale coöperaties en krijgt een deel van de opbrengst (financieel of in korting op de energierekening).
• Bij natuur: wie natuur waardevol vindt, kan investeren en krijgt beleving, status en betrokkenheid terug.

5. Reflectie freeriders

Freeriders zijn er altijd bij publieke goederen. Je kunt drie posities innemen:

1. Accepteren – je bijdrage komt ook anderen ten goede, dat is jouw maatschappelijke gift.
2. Differentiëren – wie betaalt, krijgt extra’s (beleving, status, invloed).
3. Politiek/collectief – wil je iedereen laten meedoen, dan gebruik je democratie en belastingen.

👉 Kortom: je kunt de natuur best als bedrijf-light vormgeven, via een fonds of coöperatie met leden die certificaten hebben. Je geeft voordelen die passen bij beleving en betrokkenheid, en je zet zo skin in the game zonder meteen de hele samenleving te verplichten.