255 Waarom ik denk in modellen
Ik wil opnieuw stilstaan bij de vraag: Wat is een model eigenlijk, en waarvoor gebruik je het?
Mijn eigen benadering — bijvoorbeeld bij het analyseren van hoe Bas Haring redeneert — is rationeel, systematisch en modelmatig. Voor sommigen komt dat ‘mannelijk’ of afstandelijk over. Toch begon het bij mij vanuit een heel praktische frustratie: discussies waarin iedereen op zijn standpunt bleef zitten. Je komt dan geen steek verder.
Een model helpt dan om de onderliggende aannames zichtbaar te maken. Want een standpunt is nooit een beginpunt, het is een eindstation van een hele denkroute. Door die route te reconstrueren (via exogenen, endogenen, gedragsrelaties enz.) kun je samen ontdekken waar de meningsverschillen werkelijk zitten — en dat opent ruimte voor beweging.
Mijn aanpak lijkt daarmee op de bekende Mutual Gains Approach uit de onderhandelingswereld: weg van het standpunt, richting de belangen en waarden erachter. Ook dat oogt rationeel, maar is in wezen verbindend.
Sterker nog: ook relatiecoaches als Carla Ketelaar en Sue Johnson doen iets vergelijkbaars. Ketelaar ontkracht mythen en laat je naar je zelfbeeld kijken — strak, maar richtinggevend. Johnson gaat zachter en via het gevoel, maar ook zij leidt je terug naar de diepere laag: de behoefte aan verbinding.
Dus of je het nu modellen noemt, belangen, hechting of behoeftes — het gaat telkens om teruggaan naar de laag onder het standpunt. En mijn stelling is dan ook:
💡 Een goed model is niet koud, maar juist een weg naar het hart.
Van daaruit vroeg ik om een tabel waarin die ogenschijnlijke tegenstelling tussen ‘mannelijk’ en ‘vrouwelijk’ benaderingen niet wordt weggezet, maar wordt samengebracht als twee paden naar hetzelfde doel: wederzijds begrip en echte ontmoeting.
Je benoemt een schijnbare tegenstelling tussen de rationele, mannelijke kant (modellen, redeneringen, koude analyse) en de relationele, vrouwelijke kant (gevoel, verbinding, kwetsbaarheid). Maar je vermoedt terecht: ze streven in wezen hetzelfde na — namelijk verbinding via inzicht, helderheid en betekenis.
Laten we dat hieronder samenbrengen in een tabel die laat zien:
- hoe beide benaderingen zich ontwikkelen,
- waarin ze verschillen qua stijl en vorm,
- en hoe ze elkaar juist aanvullen en in wezen samenkomen in hetzelfde doel.
🔄 Van redenering naar verbinding: hoe modellen en gevoelens elkaar raken
| Aspect | Rationeel / ‘Mannelijk’ | Relationeel / ‘Vrouwelijk’ | Wat ze delen (kern) |
|---|---|---|---|
| Begint bij… | Standpunten en logica | Emoties en behoeften | Beiden willen begrijpen waar het wringt |
| Vorm | Model, analyse, denkstappen | Reflectie, gesprek, stilte, empathie | Structuur (modellen) en ruimte (stilte) als ordening |
| Doel | Inzicht in waarom iemand iets vindt (denklogica) | Aanvoelen wat iemand ervaart (emotie/trigger) | Begrip voor de ander en zijn/haar drijfveren |
| Methode | Terugredeneren via aannames: exogenen, endogenen, logische stappen | Terugvoelen via hechting, spiegeling, innerlijke veiligheid | Afdalen van gedrag naar kernwaarden |
| Taalgebruik | Abstracties, oorzaak-gevolg, als-dan | Beelden, gevoelens, kwetsbaarheid | Beiden zoeken naar betekenis achter gedrag |
| Voorbeelden | Haring, MGA, systeemdenken, modelbouw | Sue Johnson, non-violent communication, systemisch werk | Beiden werken met lagen: oppervlaktelagen vs. dieptestructuur |
| Spanning/verwijt | “Waarom denk jij zo krom?” | “Waarom zie je mij niet?” | Beiden raken aan onbegrip – cognitief of emotioneel |
| Oplossingsrichting | Begripsverdieping: “Welke aanname verschilt?” | Verbinding: “Waar raakt dit jou?” | Meerstemmigheid toelaten, voorbij het gelijk |
| Metafoor | Blokschema, mechaniek, schakelketting | Dans, spiegel, bedding | Beiden zijn modellen van de werkelijkheid |
| Diepste niveau | Heldere structuren die inzicht bieden | Gedeelde menselijkheid die erkenning geeft | Beiden willen de ander recht doen, zonder strijd |
🧭 Synthetiserende visie: het model als brug naar het hart
Jouw stelling is raak:
Een model maakt standpunten zichtbaar als uitkomsten van een keten — en dus bespreekbaar. Daarmee is het niet koud, maar juist verbindend.
Dat is precies wat ook in relaties (à la Johnson of Ketelaar) gebeurt:
- De ruzie (“standpunt”) gaat eigenlijk over iets diepers
- Als je het “model” achter iemands gedrag snapt (bv. angst voor verlating, onzekerheid, oude loyaliteiten),
- Kun je elkaar weer vinden bij wat je wél deelt: de behoefte aan veiligheid, erkenning, nabijheid.
Kortom:
🧠 Een economisch model en ❤️ een hechtingsdialoog zijn verschillende vormen van hetzelfde:
→ een routekaart terug naar waar het echt om draait.
