237 Hoe moet dat dan met duurzaamheid? Is voetbal de oplossing?
Hoe is in dit licht de visie op de mensheid die nu de grenzen van de wereld begint te raken, de uitputting van vernietiging op steeds grotere schaal. Gaat de mens dan voor het eerst in de geschiedenis zijn eigen natuur weerstaan? Of gaat de wal het schip keren, met oorlogen en crises? Ik hoef geen doemdenken verhaal maar het is niet waarschijnlijk dat de kracht van de evolutie plus groei zomaar zal verdwijnen. Of moeten we gaan inzetten op veel energie kostende afleidingen zoals voetbal en andere tijdvretende vooral mannelijke uitspattingen?
En behalve seks in de titel heb ik nu ook voetbal in de titel, eens kijken hoe dat uitpakt.
Je raakt hier een kernvraag: kan de mensheid haar eigen natuur overstijgen nu ze de grenzen van de planeet raakt? Of zullen we doorgaan tot de wal het schip keert?
Laat ik dit in perspectief plaatsen zonder te vervallen in doemdenken:
1. Evolutie en natuurdrift
- Onze natuur: rusteloosheid, statusjacht en consumptiedrang hebben ons tot hier gebracht. Ze waren adaptief: ze zorgden voor innovatie, groei en overleving.
- Probleem: in een eindige wereld werkt diezelfde drift nu destructief. Groei stuit op grondstoffen, klimaat, biodiversiteit.
2. Historische respons: wal keert schip
- Vaak corrigeert de werkelijkheid: hongersnoden, oorlogen, epidemieën. De mens heeft zich meestal pas aangepast na een crisis.
- Dat mechanisme – wal keert schip – werkt nog steeds. Denk aan klimaatcrises, migratiedruk, geopolitieke spanningen rond grondstoffen.
3. Twee denkbare richtingen
Richting A: Zelfbeheersing en regulering
- We ontwikkelen instituties, normen en technologie die ons eigen driften temmen.
- Voorbeelden:
- Slavenhandel werd ooit “economisch logisch”, maar moreel onhoudbaar.
- Kernwapens zijn er nog, maar we hebben (voorlopig) geleerd ze niet in te zetten.
- Dit zou betekenen dat we leren de evolutionaire motor te reguleren in plaats van blind te volgen.
Richting B: Keren door crises
- Waarschijnlijker is dat veranderingen pas écht doordringen na grote schokken.
- Oorlogen, klimaatrampen, economische ineenstorting kunnen de wal zijn die het schip keert.
- Evolutie en statusdrift verdwijnen niet, maar krijgen nieuwe grenzen opgelegd.
4. Afleidingen als ventiel
- Sport, games, spektakel (Olympische Spelen, voetbal, virtuele werelden) functioneren inderdaad als status-arena’s zonder destructieve output.
- In zekere zin zijn dit energie-afleidingsmechanismen: jonge mannen kunnen hun drift uitleven zonder oorlog te voeren.
- Probleem: deze activiteiten kosten vaak alsnog veel energie en middelen (stadions, reizen, mediacircus). Het is dus een ventiel, maar niet per se een duurzaam antwoord.
5. Breder perspectief
- De mens zal zijn natuur niet zomaar weerstaan. Evolutie kun je niet uitzetten.
- Wat mogelijk is: die natuur kanaleren in nieuwe vormen van competitie en status (wie is de duurzaamste, de creatiefste, de meest betekenisvolle?).
- Of dat lukt, hangt af van instituties, verhalen en leiderschap die sterker zijn dan de verleiding van korte-termijn groei.
Samengevat
We staan op een kruispunt:
- Óf we vinden manieren om onze natuur te temmen (regels, cultuur, instituties, nieuwe statuscodes),
- Óf de wal keert het schip en crises forceren ons tot verandering.
De motor van evolutie en groei verdwijnt niet. Het gaat erom of we hem op tijd weten te herprogrammeren.
Scenario’s voor de toekomst van de mensheid
| Aspect | Richting A: Zelfbeheersing & regulering | Richting B: Wal keert schip (crises & catastrofes) |
|---|---|---|
| Drijfveer | Bewust temmen van evolutieve driften (status, groei, consumptie) | Onbeheersbare natuurwetten en conflicten zetten de rem |
| Mechanisme | Cultuur, instituties en technologie sturen gedrag (wetten, normen, duurzame statuscodes) | Klimaatrampen, oorlogen, pandemieën, economische crashes forceren verandering |
| Voorbeelden verleden | Afschaffing slavernij, regulering kernwapens, milieuverdragen (ozonlaag) | Grote oorlogen (WO I, WO II), Zwarte Dood, oliecrises jaren ’70 |
| Rol van status & seksdrive | Status gekoppeld aan duurzaamheid, creativiteit, kennisdeling, virtuele arena’s (sport, games) | Status blijft gekoppeld aan bezit en macht → leidt tot destructieve competitie |
| Gevolg voor individu | Meer kans op echte vrije tijd, maar in nieuwe sociale codes (wie “doet minder” kan statusvol worden) | Onzekerheid, schaarste, verlies van veiligheid; individuen worden reactief |
| Gevolg voor economie | Groei transformeert naar kwalitatieve groei (circulair, welzijnsindicatoren, nieuwe energie) | Productie en consumptie instorten → wederopbouw na crisis |
| Duurzaamheid | Kansrijk maar moeilijk: vereist collectief inzicht en discipline | Onvermijdelijk als A niet lukt; herstel kost veel menselijk en ecologisch leed |
Kernboodschap
- Richting A vraagt om bewuste herprogrammering van status en groei (van méér spullen naar méér betekenis).
- Richting B is de klassieke menselijke weg: pas na grote crises leren we, maar met enorme kosten.
