Rudy's ruimte

Dan wordt het nu eindelijk tijd dat mooie werk van Carlijn Kingma eens aandacht te geven. Samen met FTM zijn ze een aantal jaren geleden aan de slag gegaan, kunst als manier om grote maatschappelijke thema’s onder de aandacht te brengen. Ik ben zelf naar een van de tentoonstellingen in het land geweest maar heb vooral genoten van de documentaire die in de bioscoop heeft gedraaid en later ook op NPO te zien was (uitzending gemist even checken). Daar is me vooral de plaatsvervangende schaamte bij gebleven die de CEO van de Rabobank me bezorgde door Carlijn aan te spreken als een klein meisje die er niks van snapte (terwijl het precies omgekeerd was). Maar kan AI zo’n complex voorwerp van een lopend verhaal voorzien?

Ga gerust naar de site van Kingma om in te zoomen op deze complexe prent, er valt zoveel te zien ….

Het is een bijna onmogelijke vraag, maar hier is een afbeelding van ’the waterworks of money’, een zeer gedetailleerde tekening van Carlijn Kingma. Als kijker weet je niet waar je moet beginnen, er zitten zoveel details in, en alles hangt samen met alles. Dat is de kringloop gedachte, van helemaal onderin, de fabrieken van de economie, naar bovenin waar machinaties met geld en macht plaats vinden. Ik zoek naar een manier om in woorden of stappen deze tekening beter te duiden. Gaat dat lukken? PS uploaden lukt niet maar is te vinden op internet. En leg een link naar mijn eigen thema’s, eventueel verschillen of overeenkomsten.

Dat gaat zeker lukken. Wat Kingma hier doet is in beeld brengen wat jij vaak in woorden probeert te analyseren: het systeem achter het geld, de verborgen leidingen en machinerieën waar de meeste mensen geen zicht op hebben. Een paar manieren om dit te duiden in woorden of stappen:

1. De lagen in de tekening

• Onderaan: de fabrieken, werkplaatsen, de “echte” economie waar arbeid, productie en goederenstromen plaatsvinden. Dit is herkenbaar in jouw eigen thema’s als de basis van waardecreatie (arbeid, huizen, grondstoffen).
• Het midden: de infrastructuur van banken, hypotheken, beleggingen. Hier wordt waarde vertaald in geld, schulden en contracten. Dit is jouw thematiek van optimale extractie en wederzijdse schuldaanvaarding: hoe een publieke functie (bijv. wonen of sparen) wordt verknipt en in een financiële mal gegoten.
• Bovenin: de torens van macht, centrale banken, obscure instituties en de politiek. Hier worden de “knoppen” bediend die de rest aansturen. Dit sluit aan bij jouw terugkerende thema’s van macht & façade: beslissingen vallen hier, terwijl de onderlaag de gevolgen draagt.

2. De dynamiek van kringloop

Kingma laat zien dat geld geen lineaire stroom is, maar een gesloten systeem waarin alles op elkaar teruggrijpt. Jouw eigen analyses gebruiken daarvoor woorden als:

• Extractie: waarde wordt omhoog gezogen vanuit de onderlaag.
• Façades: schone muren, iconische torens die verhullen dat het vuil werk ondergronds plaatsvindt.
• Maskers: bovenin zie je vergaderingen, grafieken en schone borden; onderin zie je het zwoegen en piepen van de machines.

3. Hoe te kijken (stappenplan voor de kijker)

1. Begin beneden – kijk naar de fabrieken: hier komt waarde uit arbeid en natuur vandaan.
2. Volg de leidingen omhoog – zie hoe waarde wordt omgezet in geldstromen, contracten, derivaten.
3. Herken de machinerie – observeer de vele buizen, pompen en reservoirs: dit is het systeem van banken, pensioenen, hypotheken.
4. Eindig bovenin – kijk naar de torens en besturen: wie bedient de kranen, wie beslist waar de stromen heen gaan?
5. Zoom uit – zie hoe alles in kringloop verbonden is, maar ook hoe de macht geconcentreerd zit bovenin.

4. Overeenkomsten met jouw rode draad

• Systeemdenken: net als jouw analyses van geld, wonen en pensioen: niets staat los, alles is deel van een groter mechanisme.
• Optimale extractie: wat onderin wordt gemaakt, wordt bovenin afgetapt en herverdeeld (meestal ongelijk).
• Façade & maskers: wat bovenin helder en schoon lijkt, is alleen mogelijk door een rommelige, verborgen onderlaag.
• De cyclische logica: net als bij jouw thema’s (bijv. enshittification of verdienmodellen), laat Kingma zien hoe systemen zichzelf versterken, tot er iets barst.

5. Verschillen

• Jouw analyse is talig en conceptueel (je gebruikt begrippen als extractie, façade, verdienmodellen).
• Kingma maakt het zintuiglijk en visueel – de kijker ervaart de complexiteit direct, zonder dat hij eerst de begrippen kent.
• Jij bouwt via argument en vergelijking, Kingma via verbeelding en associatie. Samen zouden ze elkaar kunnen versterken: jouw woorden geven richting, haar beelden maken het voelbaar.

👉 Je zou kunnen zeggen dat The Waterworks of Money is wat jouw blog zou zijn als het een tekening was. Het beeld en jouw tekst zouden mooi gecombineerd kunnen worden: jij legt uit wat we zien, zij maakt zichtbaar wat jij uitlegt.