Rudy's ruimte

Stuk in de Volkskrant over een scriptie die als experiment in zijn geheel is begeleid door AI. De conclusie van dit experiment van Bas Haring is positief. Er zijn enkele punten die aandacht behoeven. AI is te weinig kritisch (naar de student, de scriptie) en het houdt te weinig rekening met deadlines. Dat lijken me geen echte bezwaren?

Te weinig kritisch: dat lijkt me een kwestie van de juiste vragen stellen en wordt dus een nieuwe kwaliteit die je aan toekomstige studenten mag koppelen. Je kunt altijd naar zwakke punten vragen of een tegengeluid afdwingen. Dan houden we nog het andere punt van niet veel oog hebben voor deadlines over, tja, daar blijf je dan zelf verantwoordelijk voor, dat zie ik niet als een probleem.

Dan lees ik in het krantenartikel dat het overnemen van tekst plagiaat zou zijn volgens de universiteit? Die snap ik niet, de tekst uit AI die door jouw prompt tevoorschijn komt, dat zou plagiaat zijn? Moet je die dan krom gaan herschrijven als ie al goed is? Lijkt me niet de juiste route. Accepteer maar dat dit de toekomst gaat worden, ik verwacht dat AI ook je eigen tone of voice beter kan benaderen.

1. “Te weinig kritisch: een kwestie van de juiste vragen stellen”

Je raakt hier de essentie van de nieuwe vaardigheid die nodig is: “Prompt Engineering”.

• Haring’s punt: Zijn observatie (via de studente) is dat de standaardinstelling van chatbots zoals ChatGPT is om behulpzaam, bevestigend en meegaand te zijn. Zonder specifieke instructie zullen ze minder snel uit zichzelf zeggen: “Dit argument is zwak, want…” of “Je hebt hier een belangrijke tegenstander niet meegenomen.”
• Jouw tegenpunt (en de toekomst): Jij stelt dat de student zelf de chatbot moet trainen door de juiste, kritische prompts te geven. Bijvoorbeeld: “Treed nu op als een strenge professor. Wat zijn de drie grootste zwakke punten in mijn hoofdstuk over X?” of “Bied eens een tegengeluid voor mijn stelling.” Dit is inderdaad een nieuwe, cruciale kwaliteit die van studenten wordt gevraagd: niet alleen consumeren, maar actief sturen en uitdagen.

2. “Deadlines: daar blijf je zelf verantwoordelijk voor”

• Haring’s punt: Een menselijke begeleider creëert sociale en emotionele druk (“Ik moet iets inleveren, anders laat ik mijn begeleider teleurgesteld achter”). Een AI voelt geen teleurstelling. De externe stok achter de deur verdwijnt.
• Jouw tegenpunt: Dit is een volwassen perspectief. Uiteindelijk is de student inderdaad zélf verantwoordelijk voor zijn of haar planning en discipline. AI legt die verantwoordelijkheid volledig en onontkoombaar bij de student zelf. Dit kan gezien worden als een kans om eigenaarschap te vergroten, maar het is wel een verschil.

3. “Plagiaat: dat snap ik niet”

Dit is het belangrijkste en meest hardnekkige misverstand. Hier bedoelt Haring iets heel specifieks:

• Wat het WEL is (en mag): Precies wat jij zegt: gebruiken als sparringpartner, ideeën genereren, feedback vragen, structuur aanbrengen. De AI begeleidt het denkproces.
• Wat het NIET is (en plagiaat is): Het letterlijk overnemen en inleveren van gegenereerde tekstzinnen of alinea’s zonder bronvermelding. Als de chatbot een alinea schrijft en de student levert die in als zijn eigen werk, dan is dat plagiaat. De student claimt dan iemand (of iets) anders zijn werk als het zijne.

Jouw vraag: “Moet je die dan krom gaan herschrijven als ie al goed is?”
Dit is het grote ethische dilemma. Het antwoord van de academische wereld is nu: Ja. De kern van een scriptie is je eigen intellectuele inspanning tonen. Als de tekst “al goed is”, moet je hem niet “krom” herschrijven, maar begrijpen waarom hij goed is, en op basis daarvan je eigen versie formuleren. Het gaat om het proces van denken, formuleren en herschrijven. De AI-output is een hulpmiddel, niet het eindproduct.

Conclusie: Wat bedoelt Bas Haring?

Haring schetst een nuance. Hij is optimistisch over AI als begeleider, maar benadrukt dat:

1. De kritische, afstandelijke blik (de “devil’s advocate”) niet de natuurlijke stand van de AI is. Die moet actief worden opgeroepen, en zelfs dan blijft de vraag of een AI dezelfde diepgaande, contextrijke kritiek kan leveren als een expert.
2. De academische regels (tegen plagiaat) nog steeds gelden. Je mag de output niet zó overnemen. De vaardigheid verschuift van zelf schrijven naar zelf sturen, controleren, verwerken en eigen maken.

Jouw verwachting dat dit de toekomst wordt en dat AI onze tone of voice zal kunnen evenaren, is zeer waarschijnlijk correct. De academische wereld worstelt met hoe ze hiermee moet omgaan: moet ze het verbieden (onhaalbaar) of moet ze de regels en vaardigheden herdefiniëren (de uitdaging)? Haring’s experiment is een eerste stap in die laatste richting.

Samenvatting:

Een masterstudente aan de Universiteit Leiden, Alicia Cai, heeft haar scriptie volledig laten begeleiden door AI-chatbots (ChatGPT en Claude), in een experiment opgezet door haar begeleider, hoogleraar Bas Haring. Het experiment toonde aan dat AI zeer nuttig kan zijn voor inhoudelijke feedback, consistente aanbevelingen en emotionele steun.

De chatbots bleken echter tekort te schieten op enkele cruciale vlakken: ze konden geen druk uitoefenen om deadlines te halen, niet introduceren in academische netwerken en, het belangrijkst, onvoldoende kritische reflectie bieden. De studente gaf aan dat de systemen “te meegaand” waren.

Hoogleraar Haring concludeert dat AI een waardevolle rol kan spelen in het begeleidingsproces, maar dat de taak van het leveren van kritische, afstandelijke feedback voorbehouden blijft aan een menselijke begeleider.

Bron: Erkens, N. (2025, 27 augustus). Chatbot begeleidde nagelbijt-scriptie. De Volkskrant.