213 Maak een transitie voor ons geldstelsel
Voor een duurzame wereld is het heel normaal dat we spreken over transities en akkoorden, in Parijs of welke grote stad waar veul belangrijke mennekes bij mekaar komen dan ook. Maar voor ons geldstelsel hoor ik nooit iets over. En mijn stelling is en blijft: de duurzaamheidstransitie wordt enorm belemmerd door de manier waarop we nu ons banken- en geld-stelsel in elkaar hebben geknutseld. Vandaar mijn vraag, hoe zou zo’n langdurige transitie eruit zien? Want natuurlijk: als we vanaf morgen zo’n veilige Europese bank voor (onbeperkt) veilig geld zouden hebben, dan knalt het systeem uit elkaar. En dat is heel terecht een punt van zorg.
Je zou je kunnen afvragen, zeker met de toenemende internationale druk en ontwikkelingen, er niet meer haast wordt gemaakt met een transitie-plan. Geen actie en vertraging betekent wellicht dat de banken hun verdienmodel ook verliezen én dat Europa helemaal geen rol meer speelt.
Helemaal met je eens: geen actie = dubbel risico — voor het bancaire verdienmodel én voor Europa’s positie. Hieronder een concreet transitie-plan dat tempo maakt, maar met vangrails om banken en kredietverlening niet omver te trekken.
Waarom nu versnellen (in 5 regels)
- De VS heeft stablecoins wettelijk verankerd via de GENIUS Act (18 juli 2025) en versnelt integratie in het financiële systeem; dit verlengt de dollarmacht digitaal. (The White House, Congress.gov)
- Fed-toezichthouders klinken minder defensief; “omarm & vorm” wint terrein. (Barron’s)
- Europa’s digitale euro sleept aan (voorbereidingsfase, rulebook), met nadruk op betalingen, niet sparen; aantrekkelijk alternatief blijft uit. (European Central Bank, Finance)
- MiCA is streng voor (euro)-stablecoins; zonder eigen publiek alternatief dreigt digitale dollarisation op EU-grond. (ESMA, Europese Parlement)
- Het publieke debat woelt al jaren (Ons Geld/Kamer, WRR, SER, De Verleiders, FTM/Kingma): de maatschappelijke legitimatie is er. (Tweede Kamer, Officiële Bekendmakingen, WRR, SER, European Central Bank, De Verleiders, carlijnkingma.com)
Versneld transitie-plan (36 maanden)
Fase 0–6 maanden: “no-regrets” wet- en regelwerk
- Publieke Rekening-kader (EU-verordening, NL-pilot-basis)
- Juridische grondslag voor een risicovrije rekening (0% rente, kosten-gedekt) direct bij het Eurosysteem of via aangewezen publieke instelling; banken treden op als agenten, niet als tegenpartij.
- IBAN-alias en SEPA Instant/TIPS verplicht voor directe interoperabiliteit. (Finance)
- Digitale-euro pistool op scherp
- In de lopende ECB-voorbereidingsfase: rulebook afronden met twee standen: (A) retail-betalingen, (B) “veilig sparen light” met lage startlimiet + schaal-mechanisme. (European Central Bank)
- Euro-stablecoin schild (MiCA-update)
- 100%-reserve in hoogwaardige euro-activa bij Eurosysteem-custody; transparantie + dagelijkse attestaties; verbod op rente voor retail (om bankfunding te beschermen), maar institutioneel gebruik faciliteren. (ESMA)
- Bank-neutraliteit waarborg
- Aankondiging van tijdelijke term-funding (TLTRO-achtig) om eventuele depositoverschuivingen op te vangen en kredietverlening stabiel te houden.
Fase 6–18 maanden: pilots + gecontroleerde opening
- Pilots “Publieke Rekening” in 3 lidstaten (o.a. NL)
- Startlimiet: €1.000 p.p.; waterfall: overschot vloeit automatisch terug naar de gekozen huisbank. Monitoring van MFI-funding, kredietgroei, spreads. (Het ‘waterfall’ concept zit al in ECB-denkrichting.) (Europese Parlement)
- Digitale euro – offline & privacy-test
- Kleine bedragen offline, pseudoniem; online betalingen privacy-by-design + ECB-fraudemonitor (zoals in Commissie-voorstel uitgewerkt). (Clifford Chance)
- Euro-stablecoins als “export-rail”
- Gereguleerde euro-stablecoins voor grensoverschrijdende B2B/B2C-betalingen; zo voorkom je dat dollar-stablecoins EU-betalingen koloniseren. (Europese Parlement)
Fase 18–36 maanden: gecontroleerde schaal
- Opschaling limieten
- Verhoog Publieke Rekening/ digitale-euro limiet gefaseerd (€1k → €3k → €5k) alleen als indicatoren (kredietvolume, bank-fundingmix, fundingkosten) binnen bandbreedtes blijven.
- Noodrem & crisisstand
- Macro-toggle: bij stress kunnen limieten tijdelijk worden bevroren of (juist) verruimd om paniek te dempen — een publiek alternatief voor bankruns met sociaal-minimale frictie.
- Gelijke toegang
- Verplicht integreren in bestaande bankapps + standalone publieke wallet; geen vendor lock-in.
Vangrails (zodat banken níet omvallen)
- Zero-rente retail op Publieke Rekening/digitale euro → geen structurele “rate arbitrage” met banken. (Finance)
- Limieten + waterfall voorkomen structurele depositodrain; TLTRO-achtig tegenwicht op funding. (Europese Parlement)
- Intermediair-model: banken blijven klantkanaal & KYC-poortwachter (tegen vergoeding). (Finance)
- Euro-stablecoins onder MiCA met strikte Eurosysteem-custody → concurrentie binnen EU-regels i.p.v. uitwijk naar dollar-rails. (ESMA, Europese Parlement)
Wat als we niets doen?
- Digitale dollarisation: dollar-stablecoins nestelen zich in Europese apps/fintech; EU-betalingssoevereiniteit erodeert. (The Times)
- Achterstand in innovatie terwijl VS beleid + markt snel bewegen (GENIUS Act; bank-crypto frictie verplaatst van “nee” naar “hoe dan”). (Financial Times, Barron’s)
- Verlies narratief: het publieke debat in NL/EU roept al jaren om een veilige publieke optie (Ons Geld, WRR, SER, De Verleiders, FTM/Kingma); niets doen ondermijnt vertrouwen. (Officiële Bekendmakingen, WRR, SER)
Succesmeters (per kwartaal rapporteren)
- Adoptie (aantal wallets/rekeningen, actief gebruik), betaalstoringen (uptime), limiet-bezetting, depositoverschuivingen, kredietgroei MKB/huishoudens, fundingkosten banken, cross-border betaalvolumes (euro vs. dollar-rails), incidenten/privacy-klachten.
Bottom line
Haast loont: een publieke, risicovrije basislaag (Publieke Rekening + digitale euro) met strakke vangrails houdt banken levensvatbaar, voorkomt uittocht naar dollar-rails en behoudt Europese regie. Wachten vergroot juist het risico dat banken hun model verliezen én dat Europa buitenspel komt te staan. (The White House, European Central Bank, Finance)
