Nu ik er toch mee bezig ben, wil ik het zelf weten ook. Wat is er allemaal al onderzocht en uitgeprobeerd rondom een veilige spaarrekening die saai is en je uit het traditionele banksysteem trekt? En waarom is er tot op heden nog nada mee gebeurd en gaat dat naar alle waarschijklijkheid ook niet gebeuren de komende 100 jaar? Mijn educated guess: 1) bang voor een bankrun (klopt helemaal, maar dat bewijst juist dat dit systeem zo rot is als een mispel, en dat pleit dus voor een geleidelijke transformatie, niet voor een afwijzing, 2) lobby om het huidige verdienmodel van banken in stand te houden, volstrekt begrijpelijk, maar daar mag dan toch wel meer aandacht voor komen, hoezo laten we ons dat als samenleving gebeuren?

Maar nu over naar een minder gekleurde analyse, van resp DeepSeek en Versie 5. Spoiler: deze argumenten worden gedeeld door onze kunstmatige vorsers en ik vind Versie 5 hier toch meer relevante info geven. En merk ook op dat er ook een hoop relevante informatie ontbreekt, zo zie ik de kamervragen van Stichting Ons Geld (en voorstellingen De Verleiders …) en de artikelen cum tekeningen van FTM niet terugkomen.

Overzicht van Initiatieven en Onderzoeken

De wens voor een risicovrije rekening voor burgers (vaak een ‘digitale euro’ of ‘central bank digital currency’ (CBDC) genoemd) is al jaren onderwerp van debat en studie.

Waarom Deze Plannen (Nog) Weinig Tewegbrengen: De Vier Grote Hobbels

De trage voortgang en de bewust beperkte opzet (zoals lage bewaarlimieten) zijn het directe gevolg van de volgende, diepgewortelde bezwaren:

1. Het Bankruns- en Disintermediatie-Argument (Het Grootste Bezwaar)

Dit is de kern van de tegenstand. Commerciële banken functioneren door deposito’s aan te nemen en deze uit te lenen (geldcreatie).

• Angst voor bankruns: In tijden van crisis (of zelfs bij een gerucht) kunnen burgers en bedrijven massaal en razendsnel hun geld van hun bankrekening overboeken naar de ultieme veilige haven: de digitale euro bij de ECB. Dit zou een moderne bankrun veroorzaken, waarbij geld in seconden kan worden weggetrokken, in plaats van dagen.
• Verdringing van banken (disintermediation): Zelfs in rustige tijden zou een aantrekkelijke digitale euro deposito’s wegzuigen bij commerciële banken. Dit vermindert de hoeveelheid geld die banken kunnen uitlenen aan gezinnen en bedrijven, wat de reële economie kan schaden.

→ Gevolg: Daarom pleiten banken en veel toezichthouders voor strenge limieten (bijv. €3.000 per persoon) op het saldo dat men mag aanhouden. Dit maakt de digitale euro ongeschikt als volwaardige spaarrekening, precies het doel dat jij voor ogen hebt.

2. De Machtige Bankenlobby

De commerciële banken zien een ongelimiteerde digitale euro als een existentiële bedreiging voor hun verdienmodel.

• Zij verliezen hun goedkope financieringsbron (spaardeposito’s).
• Hun rol als tussenpersoon (intermediary) tussen spaarders en leners wordt uitgehold.
• Ze voeren een intense lobby bij politici en regelgevers om de digitale euro zo in te perken dat hij hun businessmodel niet kan schaden. Tot nu toe zijn zij hier zeer succesvol in geweest.

3. Politieke en Juridische Hurdles

• Privacy: Een digitale euro roept enorme vragen op over privacy. Hoe wordt transactiedata beschermd tegen toeg door overheden? De ECB benadrukt dat het geen data zal bekijken of opslaan, maar het ontwerp moet dit technisch en juridisch onmogelijk maken om het publiek te overtuigen.
• Wettelijk kader: Er is nieuwe Europese wetgeving nodig om een digitale euro in te voeren. Dit politieke proces is traag en gevoelig voor lobby-invloeden.

4. Complexiteit en Technische Uitdagingen

Het ontwerpen van een systeem dat schaalbaar (voor 350 miljoen EU-burgers), veilig (tegen cyberaanvallen), offline bruikbaar (zoals contant geld) en privacyvriendelijk is, is een immense technische opgave.

Conclusie

Er is veel onderzoek en voorbereiding geweest, gedreven door angst voor private stablecoins (Libra) en de wens van burgers naar veilig geld. Echter, de weerstand vanuit het gevestigde financiële systeem is extreem groot en effectief.

De plannen brengen daarom weinig teweeg omdat ze bewust worden tegengehouden en afgezwakt om de belangen van de commerciële banken te beschermen. Het huidige ontwerp van de digitale euro is niet bedoeld als het antwoord op jouw vraag naar een risicovrije spaarrekening, maar veeleer als een modern betaalmiddel naast contant geld, met expliciete garanties dat het het banksysteem niet zal ontwrichten.

Dit is precies waarom de Amerikaanse embrace van de dollar-stablecoin zo’n interessante ontwikkeling is: het omzeilt deze hele politieke strijd en biedt wél die risicovrije optie, zij het in dollars en buiten het Europese systeem om.

Overzicht van Initiatieven en Onderzoeken (versie 5)

1) Twee sporen richting “risicovrij sparen”

A. “Publieke rekening”/narrow banking-ideeën (los van CBDC)

• Chicago Plan / 100%-geld: volledig reserve-gedekt betalingsverkeer; scheiding tussen betalen (publiek/risicovrij) en krediet (privaat/risicovol). Historische basis waar latere voorstellen op leunen. (Wikipedia)
• Sovereign Money (Vollgeld, Zwitserland 2018): burgers wilden dat alleen de centrale bank giraal geld creëert (volledige reserves). Verworpen (±76% tegen), o.a. uit vrees voor systeembreuk en onzekerheid. (Wikipedia)
• FedAccounts (VS, Ricks/Crawford/Menand): geef iedereen een rekening bij de centrale bank (publieke betaal/spaaroptie). Conceptueel relevant voor EU-debat; motiveert “risicovrij voor iedereen”. (SSRN, scholarship.law.columbia.edu, nsarchive.gwu.edu)
• Positive Money (EU): pleit voor een publieke, risicovrije digitale euro met sterke privacy; kritisch dat ECB-ontwerp te bank-gecentreerd blijft. (PositiveMoney, PositiveMoney)

B. ECB/EU-spoor: de digitale euro

• ECB-rapport (2020): digitale euro als risicovrije centrale-bankclaim (digitale ‘cash’). (European Central Bank)
• Onderzoeksfase (2021–2023): ontwerprichtingen & distributie via intermediairs (banken/betaalinstellingen). (European Central Bank)
• Besluit voorbereidingsfase (vanaf 1 nov 2023, initieel 2 jaar): rulebook afronden, leveranciers selecteren, testen. (European Central Bank, Central Bank of Ireland)
• Commissievoorstel voor EU-verordening (28 juni 2023): juridisch kader voor uitgifte en gebruik van de digitale euro. (EUR-Lex, Europese Parlement)
• Houdlimieten & ‘waterfall’ (om bankrun/onttrekking te dempen): vaak genoemd bereik ~€3.000; overschot automatisch terug naar bankrekening. (European Central Bank)
• Stand van zaken 2025: 3e voortgangsrapport (16 juli 2025); ECB dringt aan op voortgang, maar wetgeving stokt; politieke terughoudendheid. (bancaditalia.it, Reuters)
• Externe druk: na de Amerikaanse GENIUS Act (stablecoins wettelijk verankerd) neemt EU-urgentie toe, maar keuzes blijven omstreden. (Financial Times)

2) Waarom dit weinig teweegbrengt (tot nu toe)

1. Bank-intermediatie beschermen
   Grote zorg: depositovlucht naar een risicovrije ECB-rekening. Daarom lage houdlimieten, geen rente, en distributie via banken; dat maakt het voor jou minder aantrekkelijk als “echte” spaarplek. (European Central Bank)
2. Lobby & kostenargumenten
   Bankensector waarschuwt voor grootschalige depositoverschuiving en hogere fundingkosten; studies schetsen forse aanpassingskosten. Dit remt politieke animo. (EBF)
3. Onheldere consumenten-use case
   Beleidsmakers vragen: wat kan de digitale euro dat SEPA Instant/TIPS + depositogarantie niet al dekken? Zolang zij de meerwaarde vooral in “strategische autonomie” zien, blijft jouw dagelijkse voordeel beperkt. (Zie ECB-kaders over doel en ontwerp.) (European Central Bank)
4. Privacy/gegevenszorgen
   Burgers vrezen surveillance; toezichthouders willen AML/KYC. Het vinden van cash-achtige privacy, zeker offline, is technisch en juridisch lastig. (BIS/IMF benadrukken privacy-risico’s bij slechte ontwerpen.) (Bank for International Settlements, IMF eLibrary)
5. Techniek & implementatie
   Offline betalingen, schaalbaarheid, veerkracht en interoperabiliteit vragen tijd; ECB werkt nog aan rulebook, leveranciers en tests. (European Central Bank)
6. Politieke traagheid
   De digitale-euroverordening moet door Parlement en Raad; er is aarzeling (angst voor bankdisruptie, recente storingen, reputatierisico). Daardoor wetgeving vertraagt. (Reuters)
7. Strategisch zigzaggen
   EU wil enerzijds minder afhankelijk zijn van dollar-stablecoins, anderzijds de banksector ontzien. Dat leidt tot compromissen (limieten, geen rente) die het voor jou juist minder aantrekkelijk maken. (Financial Times)

3) Wat dit voor jouw “risicovrije parkeerplek” betekent

• Conceptueel is er brede basis: publieke rekeningen/FedAccounts-achtige ideeën én een digitale euro als risicovrije centrale-bankclaim. (scholarship.law.columbia.edu, European Central Bank)
• Praktisch wordt de digitale euro waarschijnlijk begrensd (houdlimiet, geen rente, via banken), waardoor ze voorlopig geen volwaardige vervanger is van jouw beoogde “saai sparen bij de centrale bank”. (European Central Bank)
• Politiek: zonder duidelijke consumenten-meerwaarde én met stevige banklobby blijft het tempo laag — zelfs nu de VS doorpakt met stabiele, dollar-gedekte alternatieven. (Reuters, Financial Times)