203 Samenvattend overzicht: systeem volgen, repareren of vervangen?
Zonder dat ik het vooraf zo bedoeld heb, of verwacht had, heb ik voor mezelf een samenvattend overzicht gemaakt vanuit mijn hoofdvragen Grond Geld Gerechtigheid en/of Bouwen Banken Burgers (aangevuld met andere thema’s die in de programma’s naar voren komen) van links naar rechts en iets ‘er tussenin’. Omdat het niet mijn doel (en ambitie, en expertise) is om het hele landschap van de partijen / verkiezingen in kaart te brengen, laat ik het hier bij. Maar zoiets zou je zelf met je eigen prio’s en vragen makkelijk kunnen herhalen om helderder te krijgen wat je moet kiezen. Het is wel zo, ik herhaal het nog maar een keer, dat je AI moet trainen en voeden met je eigen geschiedenis en voorkeuren om tot een bevredigend antwoord te komen. Ik heb dat gedaan door veel van mijn blogs binnen ChatGPT binnen één project te bundelen en die in de ‘agent modus’ te zetten (wat inhoudt dat Chat zoveel mogelijk de eerdere informatie uit dat project zal betrekken bij het formuleren van de antwoorden op je vragen). Gevaar is wel, ben ik me van bewust, dat er zo een tunnelvisie gaat ontstaan. Ik leg die vraag ook maar meteen even voor: hoe kan ik voorkomen dat ik zelf slachtoffer wordt van mijn eigen beperkende gedachten … (zie volgende blog).
🗂 Symbolisch overzicht – Systeem en Politieke Logica
| Thema | VVD – Rechts (systeem volgen) | PvdA/GL – Links (systeem corrigeren) | PvdD – Systeemkritisch (systeem ter discussie) |
|---|---|---|---|
| Kernlogica | Markt, eigenaarschap, groei. | Solidariteit, herverdeling, pleisters plakken. | Ecologische en sociale grenzen → economie van genoeg. |
| Economie & belastingen | Lagere lasten, minder regels → groei. | Hogere lasten voor rijken, subsidies voor armen. | Groei loslaten, belasting op vervuiling en consumptie. |
| Wonen & grond | Sneller bouwen, eigendom stimuleren. | Veel bouwen + huur/subsidies, grondprijs blijft. | Minder bouwen, grond uit de markt, ecologische prioriteit. |
| Zorg | Eigen regie, keuzevrijheid, marktwerking. | Publieke sturing en preventie, maar ad hoc. | Gezondheid centraal, zorg ontkoppelen van winstprikkel. |
| Energie & klimaat | Innovatie, kernenergie, bedrijven sturen. | Vervuiler betaalt, compenseren lage inkomens. | Consumptiekrimp, anti-groei, geen kernenergie. |
| Migratie & asiel | Strenger beleid, minder instroom. | Solidariteit en spreiding, geen compensatie draagvlak. | Oorzaken aanpakken: klimaat, oorlog, ongelijkheid. |
| Voedsel | Innovatie, sterke agro-export. | Kringlooplandbouw, boeren ondersteunen. | Veestapel krimpen, plantaardig stimuleren, consumptie veranderen. |
| Verslaving (tabak, alcohol, gokken) | Eigen verantwoordelijkheid consument. | Bescherming via regulering en verbod reclame. | Industrie terugdringen, verslavingsmodellen ontmantelen. |
| Lobby & invloed | “Minder regeldruk” = lobby vrij spel. | Transparantie, beperken ongezonde lobby’s. | Lobby als corrumperend systeemprobleem. |
| Privacy & big tech | Focus op veiligheid en opsporing. | Bescherming van burgerrechten + toezicht. | Privacy als grondrecht, beperking datamonopolie. |
| Geldsysteem | Onbesproken, banken motor voor groei. | Banken reguleren, sturen richting duurzaamheid. | Groei- en schuldsysteem fundamenteel ter discussie; banken macht ontnemen. |
📌 Symbolische betekenis
- VVD (rechts): gaat mee met het systeem → consistent, aantrekkelijk, maar verhullend.
- PvdA/GL (links): corrigeert symptomen → nobele doelen, maar ad hoc en kwetsbaar.
- PvdD (systeemkritisch): legt het fundament zelf bloot → confronterend, minder populair, maar principieel.
🔄 Dit schema laat zien hoe er een driehoek ontstaat in het politieke landschap:
- Rechts = systeemvriendelijk.
- Links = systeemcorrigerend.
- PvdD = systeemkritisch / transformerend.
