Rudy's ruimte

Een goede kennis van me is erg enthousiast over het nieuwe verkiezingsprogramma van de PvdA/GL combinatie. Eindelijk zijn we op de goede weg en ze hebben concrete plannen voor de toekomst. De problemen worden tenminste aangepakt. En niet meteen zeggen: wie gaat dat betalen? Eerst die toekomstvisie maar eens, en die staat er nu. Welnu, ik moet eerlijk bekennen dat ik ‘de politiek’ al een hele tijd niet meer zo volg. Altijd dezelfde riedels en soundbytes, ik praat het niet goed, maar ik kan er gewoonweg niet met mijn aandacht bijblijven. Het is zoiets als wat ik ook bij voetbal heb, ik doe echt mijn best iets van het genot mee te krijgen, maar daar ga ik weer met mijn aandacht. Anyway, omdat ik nu toch met die blogs aan de gang ben en Rudy de Ruimte gun: laat ik thuis eens kijken wat er allemaal in dat programma staat. Het leuke aan de ‘agent modus’ van ChatGPT is dat ik ook kan vragen in hoeverre de aandachtspunten die ik zelf heb in zo’n programma terug komen. Ik doe verslag van mijn (mini-) verkenning naar een paar verkiezingsprogramma’s, in een aantal delen. De vragen waar ik specifiek op ga letten in mijn analyse (omdat ik daar over heb geschreven, en dus vind ik die blijkbaar belangrijk):

• Is er oog voor een transitie naar een duurzamere wereld, maar vooral is er oog voor een rechtvaardige verdeling van de lasten? Want de energietransitie zit vol met paradoxen: gesubsidieerde Tesla’s voor mensen met een topsalaris die de kosten op de zaak zetten én er privé gewoon een andere dure auto naast hebben. Zonnepanelen die zichzelf terug verdienen (verdienden) maar vooral van toepassing op huiseigenaren die geen lening hoeven af te sluiten.
• Als het gaat om de wooncrisis: hoe denken ze die op te lossen en met name is er een visie op de lange termijn problematiek van de grondwaarde? Je kunt de wooncrisis niet oplossen als je grond als speculatief medium in de vergelijking laat zitten. Overigens hoort ook het bevoordelen van eigen-woning-bezit (tov huur) bij de kern van de problematiek, dus ook daar de voorgestelde aanpak van de partij van belang (voor mij, hier voor de exercitie).
• Een van mijn oude stellingen (toen ik me nog met duurzaamheid bezig hield): hebben ze door dat ons geldsysteem (waar banken geld creëren door wederzijdse schuldaanvaarding) in de weg zit bij het streven naar een meer duurzame en rechtvaardige wereld? Wat is hun visie op geld en banken? Overigens wil ik dit onderwerp (geld, banken, schuld) nog verder uitdiepen, nog niet aan toe gekomen
• Als het gaat over de asielproblematiek: erkennen ze dat ook daar de lasten ongelijk verdeeld zijn en nemen ze de ‘schreeuwers’ of ‘onbeschaafden’ serieus in hun voorstellen?

Dit zijn niet per se ‘de belangrijkste onderwerpen in het algemeen’ (hoewel het ook geen willekeurige opsomming is), maar bezien door mijn eigen bril van recente schrijverij en hier als test ingezet om de programma’s te verkennen. Grond, Geld en omdat het rijtje met G’s moet zijn: Gedoe (rond asiel en duurzaamheid). Na even wat brainstorm toch een betere trits gevonden: Grond, Geld en Gerechtigheid. En dan nog een variant met B’s: Bouwen, Banken en Burgers. Dekt de lading ook aardig.

Ik heb geen enkele intentie alle programma’s op die manier de revue te laten passeren maar laat hier een samenvatting zien van wat ik bekeken heb:

• Programma van de PvdA/GL.
• Om het niet eenzijdig ‘links’ te laten zijn: ook dat van de VVD (waar ik natuurlijk ook al eerder wat stukjes over heb geschreven).
• Ik kijk naar de verschillen en kom tot een voor mij verrassend inzicht over het verschil tussen links en rechts.
• Omdat de conclusies onbevredigend zijn (voor mijn vragen) zoek ik naar nog een 3e partij die mogelijk andere en voor mij een betere koers vaart. Ook hier is geen serieuze voorselectie gedaan, wellicht zijn er meer partijen die deze rol op zich kunnen nemen (denk het niet eigenlijk, maar kan het ook niet uitsluiten), maar hier gekozen voor het creëren van een ander ’tussenperspectief’ tussen ’traditioneel links’ en traditioneel rechts’.

We kijken eerst naar het programma van PvdA/GL. Eerst wonen, daarna komen de andere componenten er geleidelijk bij.

In het conceptverkiezingsprogramma van GroenLinks-PvdA (2025) staat bij het thema wonen dat de partij inzet op het bouwen van 100.000 betaalbare woningen per jaar, met nadruk op sociale huur en middenhuur/koop. Daarbij worden een aantal instrumenten genoemd:

• Actieve rol overheid: de overheid neemt weer regie in de woningbouw, o.a. door publieke investeringen en afspraken met gemeenten en corporaties.
• Aanpak speculatie: huisjesmelkers en beleggers worden beperkt; woningen moeten weer primair voor bewoning zijn.
• Betaalbaarheid: huren worden verlaagd voor lage inkomens en er komt meer aanbod in het middensegment.

👉 Wat echter opvalt: er wordt niets concreets gezegd over de grondprijs of grondeigendom. Het programma noemt niet dat de prijs van grond omlaag moet of dat grond publiek eigendom moet worden. Het accent ligt dus op regulering van de markt (huurverlaging, beperking speculatie) en extra bouwproductie via overheid en corporaties, maar niet op het doorbreken van de logica dat hoge grondprijzen de woningprijzen omhoogstuwen.

Kortom: GroenLinks-PvdA wil de betaalbaarheid realiseren via regulering en publieke sturing, maar niet door structureel in te grijpen in grondprijzen of eigendom. Daarmee blijft de vraag bestaan hoe de 100.000 woningen daadwerkelijk betaalbaar gebouwd kunnen worden zolang de onderliggende grondkosten hoog blijven.

Hier is een overzichtelijke tabel waarin ik het thema wonen uit het GroenLinks-PvdA programma uiteen zet, met nadruk op wat er wel en niet wordt aangepakt:

🌆 Wonen in het conceptprogramma GroenLinks-PvdA 2025

🔎 Conclusie: GroenLinks-PvdA zet stevig in op regulering, bouwproductie en huurverlaging, maar laat de grondprijs en eigendomsvraag ongemoeid. Dat is een lacune: zolang grondprijzen de belangrijkste kostendrijver zijn, kan de betaalbaarheid structureel onder druk blijven staan.

Ik heb het conceptverkiezingsprogramma van GroenLinks-PvdA (2025) doorgenomen. Hieronder de hoofdlijnen en prioriteiten:

🌍 Klimaat & Energie

• Nederland in 2040 klimaatneutraal.
• Investeren in wind, zon en groene waterstof.
• Grote vervuilers betalen meer via een CO₂-heffing.
• Verduurzaming van huizen en wijken, steun voor lage inkomens.

💶 Economie & Ongelijkheid

• Vermogensongelijkheid verkleinen: hogere belastingen voor de rijksten, eerlijker belastingstelsel.
• Investeringen in publieke sector en innovatie.
• Minimumloon omhoog, vaste contracten aantrekkelijker dan flex.

🏥 Zorg & Welzijn

• Meer geld naar de zorg, aanpak personeelstekorten.
• Wijkgerichte zorg, preventie en mentale gezondheid centraal.
• Winstuitkeringen in de zorg tegengaan.

🎓 Onderwijs & Jeugd

• Kleine klassen, meer leraren.
• Gratis kinderopvang.
• Studieschulden verminderen, betere ondersteuning studenten.

🏘 Wonen

• 100.000 betaalbare woningen per jaar bouwen.
• Huurverlaging voor lage inkomens.
• Speculatie en huisjesmelkers aanpakken.

🤝 Samenleving & Democratie

• Strijd tegen racisme en discriminatie.
• Meer zeggenschap voor burgers bij overheid en bedrijven.
• Sterker sociaal vangnet voor iedereen.

🌐 Europa & Buitenland

• Pro-Europese koers: versterking EU en samenwerking rond klimaat, migratie en veiligheid.
• Mensenrechten centraal in buitenlands beleid.

📌 Samengevat: GroenLinks-PvdA kiest voor een samenleving met minder ongelijkheid, een sterke overheid, meer klimaatambitie en betaalbaar wonen. De lasten verschuiven naar grote vermogens en vervuilende bedrijven, terwijl investeringen in zorg, onderwijs en duurzaamheid worden vergroot .