Rudy's ruimte

Uit de krant van vandaag: een partij die software maakt voor de boekhouding (iets meer dan dat, maar ala) verhoogt de prijzen fors. Dat krijgen de klanten te horen. Met een verhaaltje erbij dat er dan ook meer mogelijk is. Daar zitten die klanten dan weer niet op te wachten, vooral niet bij de kleinere bedrijven. Afijn, je bent helemaal vrij, kwestie van overstappen over meer betalen. En daar zit de crux alweer, overstappen is quasi onmogelijk gemaakt. Klem! Dat zit je dan. Geen kant op, kun je. We hebben alweer een voorbeeld te pakken van (en)shittification, verkuttificering of zoals ik zelf eerder noemde optimale extractie of uitmelking. Natuurlijk staat niet de klant centraal, maar de winst, zoals ons altijd is geleerd op school. Eigenlijk kan ik elke dag wel zo’n voorbeeld hier in een blog hangen, maar de boodschap is wel duidelijk, het voegt op enig moment ook weinig meer toe. Het is all over the place, kijk om je heen. Ik moet misschien meer gaan letten op de uitzonderingen en het verhaal dat daar achter steekt. Goede tip. Ook beter nieuws en fijner om te slikken. Om het af te leren dan maar. Onderaan weer de samenvatting (AD 13-8-2025).

Deze casus met Exact past inderdaad naadloos in het patroon van enshittification en optimale extractie dat we eerder bespraken.

1. Enshittification in drie fasen

Het begrip enshittification (van Cory Doctorow) beschrijft hoe digitale platforms en diensten verslechteren in drie fasen:

1. Aantrekken van gebruikers – Lage prijzen, eenvoudige functies, lage overstapdrempels. Exact bood een betaalbare, eenvoudige boekhoudoplossing, aantrekkelijk voor kleine ondernemers.
2. Monetariseren van gebruikers – Zodra de klantbasis groot en afhankelijk is, worden prijzen verhoogd en voorwaarden aangepast. In dit geval: het verplicht maken van dure functies die niet iedereen nodig heeft, waardoor kleine klanten ineens fors meer betalen.
3. Maximaliseren van aandeelhouderswaarde – Korte termijnwinst staat voorop. De dienst wordt zo ingericht dat het moeilijk wordt om weg te gaan (lock-in), zelfs als de gebruikerservaring verslechtert. Exact zet data “op slot” en bemoeilijkt export, waardoor overstappen vrijwel onmogelijk wordt.

Exact zit duidelijk in fase 2 en schuift richting fase 3: ze hebben de klant volledig afhankelijk gemaakt en kunnen nu de voorwaarden dicteren.

2. Optimale extractie

Het concept optimale extractie uit onze eerdere gesprekken gaat over het maximaal afromen van waarde uit een afhankelijk ecosysteem, zonder de bron (de klant) zó hard uit te knijpen dat hij massaal vertrekt.

• Machtpositie: Exact heeft een stevige marktpositie in boekhoudsoftware, vooral in het MKB-segment.
• Lock-in: Data staat in hun systeem, integraties en workflows zijn ingericht op Exact. Overstappen is duur en tijdrovend, dus klanten blijven hangen.
• Prijsstrategie: Door functies verplicht te maken, verhogen ze de gemiddelde omzet per klant, zonder dat klanten meer waarde ervaren.
• Risicobeheersing: De prijsstijging is fors, maar niet zo hoog dat álle klanten vertrekken — net genoeg om de winstmarge te maximaliseren.

Dit is exact het patroon van optimale extractie: haal zoveel mogelijk uit de bestaande klantenbasis, zonder de relatie volledig te breken.

3. Waarom deze casus exemplarisch is

• Lock-in en switching costs: Net als bij andere enshittification-gevallen (Google Ads, LinkedIn, Amazon-sellers) worden overstapkosten strategisch verhoogd.
• Verplichte upsell: Geen keuze meer voor een goedkopere versie — iedereen moet naar het duurdere plan.
• Gebrek aan concurrentie-effect: Hoewel er alternatieven bestaan, zijn de drempels om over te stappen hoog genoeg om concurrentie minder effectief te maken.
• Communicatieframe: Exact verkoopt de prijsstijging als “investeren in betere dienstverlening”, wat feitelijk een narratieve façade is om een winstgedreven maatregel acceptabel te laten lijken.

Kortom:
Dit is een schoolvoorbeeld van hoe een bedrijf na het opbouwen van een loyale en afhankelijke klantenbasis, de overstapdrempels verhoogt en de prijzen opschroeft. Het is de combinatie van enshittification (verslechtering van de dienst t.o.v. prijs) en optimale extractie (maximale waarde onttrekken zonder massale uitstroom), verpakt in een vriendelijk verhaal over “betere service”.

Samenvatting:

Het artikel beschrijft dat Exact, leverancier van boekhoudsoftware, de prijzen voor kleine ondernemers fors verhoogt. Klanten zoals Bo Bergmans uit Dodewaard en Twijs Hagoort uit Breda merken dat hun maandelijkse kosten ineens met honderden euro’s stijgen, omdat functies die eerst optioneel waren nu verplicht in het pakket zitten. Hierdoor moeten ook kleine gebruikers betalen voor uitgebreide functionaliteiten die zij niet nodig hebben.

Overstappen naar een andere aanbieder is volgens klanten bijna onmogelijk, omdat Exact hun administratie “op slot” zet en het exporteren van gegevens lastig maakt. Dit leidt tot extra werk en kosten. Exact zegt dat de wijziging nodig is om de software toekomstbestendig te maken en om klanten beter te kunnen bedienen, maar veel kleine ondernemers vinden de prijsstijging buiten proportie.

Kortom:

• Probleem: forse prijsstijging Exact-software voor kleine ondernemers.
• Oorzaak: verplichte toevoeging van functies en wijzigingen in voorwaarden.
• Gevolg: hogere kosten (tot honderden euro’s per maand) en weinig mogelijkheden om over te stappen.
• Reactie ondernemers: boos en machteloos; vinden de situatie “niet door de beugel”.
• Reactie Exact: prijsverhoging is nodig voor betere dienstverlening en groei.