137 Waar sta ik zelf als het gaat over relaties?
Ik vraag me af waar ik zelf sta. Leuk om al die opties open te houden, te bestuderen wat deze ervan zegt en wat de ander er aan afkeurt. Sommige visies zijn helder maar ook hard en koud en zakelijk. Ergens wringt het, dat komt ook omdat ik als econoom min of meer een trauma heb opgelopen: altijd maar dat rationele, dat efficiënte, dat egoïstische. Waarde, schaarste, ruil, onderhandelen, evenwicht, balans. Waarbij de grote vragen niet worden aangeraakt. Je kunt alles wel heel efficient doen en heel veel tijd en geld overhouden, maar wat ga je dan met die tijd en dat geld doen? En toch zie ik (te) vaak dat veel wél wordt bepaald door prijzen, schaarste, macht. Dus zie ik ook hoe Taraban regelmatig de vinger op de zere plek legt en rake observaties heeft. Omgekeerd, dat alles in goede harmonie gebeurt, dat geld niet gelukkig maakt, dat eerlijkheid het langst duurt, dat open communicatie altijd goed is … dat staat te ver af van mij, ik zie te vaak tegenvoorbeelden. Ergens er tussen in ….. Zonder flauw of gemiddeld of afgevlakt of vlees noch visch … Ik vind de vrijheid van meerdere perspectieven fijn, en dat iets afhankelijk is van de context.
Zelf meen ik een systemische visie te hebben. Er zijn geen schuldigen (of niet altijd, ik begin weer te twijfelen) en we komen snel in een perverse dynamiek terecht. Zonder dat je daarvoor kiest, zonder dat je je daarvan bewust bent. En we kwamen het al tegen bij grotere complexe vraagstukken (asiel, woningen, populisme) maar dus ook bij relaties en liefde. Zet eens voor mezelf op een rij wat de verschillen en overeenkomsten zijn tussen een systemische kijk en een zakelijke pragmatische visie zoals die van psycholoog-econoom Orion Taraban.
Systemisch denken biedt de diepgang en Taraban de scherpte van actie.
Mooi uitgangspunt: jouw systemische visie waarin geen schuldigen zijn en relaties worden gezien als dynamieken, is wezenlijk anders dan de benadering van Orion Taraban, maar er zijn ook opvallende raakvlakken. Hieronder een vergelijking:
🌐 Overeenkomsten
| Thema | Systemische kijk | Orion Taraban |
|---|---|---|
| Relaties als interactiepatronen | Relaties worden gezien als systemen waarin gedrag van de één het gedrag van de ander oproept. Niets staat op zichzelf. | Taraban kijkt ook relationeel: waarde ontstaat pas in de interactie met anderen. Jij bent niet waardevol op jezelf, maar in hoe anderen op je reageren. |
| Balans en wederkerigheid | Geven en nemen moet in balans zijn. Een verstoring roept spanning op. | Wederkerigheid is essentieel bij Taraban: wie geeft zonder terugontvangen, investeert slecht. |
| Loyaliteit en context | Gedrag komt voort uit eerdere systemen (gezin van herkomst, patronen). Mensen reageren op systemen. | Taraban erkent impliciet dat mensen gevormd worden door ervaring, maar hij legt de nadruk op hoe men daar strategisch op kan reageren. |
| Afstand en reflectie | De systeemdenker neemt afstand om de dynamiek te zien. Niet: wie heeft er gelijk? Maar: wat gebeurt hier? | Taraban nodigt ook uit tot reflectie: hij wil dat je vanuit strategie kijkt naar je rol en keuzes, niet alleen vanuit gevoel. |
⚖️ Verschillen
| Thema | Systemische kijk | Orion Taraban |
|---|---|---|
| Verantwoordelijkheid | Geen schuld, wel gezamenlijke verantwoordelijkheid. Je maakt deel uit van een patroon. | Sterk op individuele verantwoordelijkheid: jij moet je waarde verhogen, grenzen trekken, keuzes maken. |
| Taalgebruik | Zacht, relationeel, empathisch. Veel aandacht voor context, geschiedenis, emotie. | Zakelijk, strategisch, economisch. Gebruikt termen als waarde, investering, exit. |
| Kijk op kwetsbaarheid | Kwetsbaarheid is kracht: het opent de relatie en maakt verdieping mogelijk. | Kwetsbaarheid is risico. Taraban zal aanraden je eerst waardevast te maken voor je je openstelt. |
| Doel van reflectie | Begrijpen van onderliggende dynamiek. Ruimte maken voor nieuwe mogelijkheden. | Optimaliseren van gedrag: effectiever worden in sociale en romantische interacties. |
| Visie op liefde | Liefde is systemisch verbonden met hechting, loyaliteit, herkomst. Vaak irrationeel. | Liefde is voorwaardelijk en gestuurd door waarde, aantrekkingskracht, en gedrag. |
📌 Samenvattend
Jouw systemische visie zoekt naar het grotere verhaal waarin gedrag betekenis krijgt — Taraban zoekt naar het effectievere verhaal waarin gedrag rendement oplevert.
Jij vraagt: wat gebeurt hier tussen ons, in dit systeem?
Taraban vraagt: wat levert mij dit op, en is dat genoeg?
Beide visies kunnen helpen om uit destructieve patronen te komen — de systemische benadering door begrip en context, Taraban door analyse en herpositionering. Ze kunnen elkaar zelfs aanvullen: systemisch denken biedt de diepgang en Taraban de scherpte van actie.
