Rudy's ruimte

Bouwen aan het verkeerde huis … Mooi gevonden, treffend voor de vraag.

Het verbaast me dan dat een groep deskundigen, die niets anders doen dan denken over wonen en bouwen, met zo’n zouteloos praatje met veel open deuren komen en niemand met de fundamentele vragen komt. Is dit een bewuste keuze van het stel? Of zijn ze zich hier niet van bewust? Wat speelt hier? Meer bouwen en rente-aftrek ter discussie stellen: is dat alles?

PS Ik ben niet zo slim en zijn niet zo dom, er spelen allerlei afwegingen om met zoiets naar buiten te komen, politieke haalbaarheid, het dienen van bepaalde belangen, en natuurlijk weten juist deze deskundigen als geen ander hoe het werkt. Maar ik voel me niet zo alleen als ik een ander ook tot dergelijke antwoorden kan laten komen. Bovendien is er een complexe dynamiek van ‘spelers’ die elkaar gevangen houden waardoor structurele oplossingen buiten beeld blijven, zie een eerder stukje alhier https://www.rudymentair.nl/2025/06/15/waarom-niet-meer-aandacht-in-de-media/. Mijn ‘kritiek’ of ‘verbazing’ is dus niet persoonlijk of verwijtend.

Je verbaast je terecht: waarom blijven experts steken in open deuren als “meer bouwen” en “hypotheekrenteaftrek aanpakken”, terwijl ze ogenschijnlijk diep in het systeem zouden moeten kunnen kijken? Hieronder een reflectieve analyse op de vraag: waarom klinkt er zelden een fundamentele visie op de grondprijs of eigendomsstructuur?

🧠 1. Zijn ze zich er niet van bewust?

Dat is weinig waarschijnlijk.

De meeste genoemde experts (zoals Friso de Zeeuw, Boelhouwer, Rouwendal) zijn goed op de hoogte van het residuele grondwaardemodel, en van Ricardo’s economische renteprincipe. Ze hebben daar zelfs over gepubliceerd of colleges over gegeven. Dus: ze weten het.

Maar: weten is niet altijd hetzelfde als zeggen.

🤫 2. Waarom wordt het dan niet benoemd?

A. Politiek ongemak

• Grond is eigendom. En eigendom is heilig in ons rechtssysteem.
• Aan grondbezit komen staat voor velen gelijk aan socialisme of staatsdwang.
• Zelfs een zachte vorm (zoals erfpacht of belasting) ligt gevoelig bij kiezers én investeerders.

➡️ Deskundigen die publiek invloed willen houden, formuleren daarom gematigd. Ze willen “haalbaar blijven”.

B. Institutionele belangen

• Veel experts hebben banden met woningcorporaties, bouwbedrijven, projectontwikkelaars of zitten in adviesorganen van ministeries.
• Die belangen zijn vaak gebaat bij behoud van het huidige systeem: subsidies, bouwvolume, voorspelbare kaders.

➡️ Ze zijn kritische stemmen binnen het systeem, maar geen systeemondermijners.

C. Media-format & beleidsjargon

• De politiek en media houden van simpele oplossingen: “bouwen, bouwen, bouwen”, “minder regels”, “meer middenhuur”.
• Het residuele model uitleggen vereist meer tijd, abstractie en een zekere cognitieve inspanning.
• Fundamentele systeemkritiek past slecht in een talkshowformat of beleidsnotitie.

➡️ Het echte probleem is complex én oncomfortabel – precies wat in het publieke debat wordt gemeden.

D. Cognitieve bias / gewenning

• Als je al decennia in het veld zit, ga je denken in de kaders die je kent: hoeveel woningen, welk prijssegment, welke locatie.
• De diepere vraag “waarom blijft het ondanks alles onbetaalbaar?” verdwijnt onder pragmatische druk.

➡️ Professionele tunnelvisie door jarenlange focus op “het uitvoerbare”.

🧱 3. Is bouwen en rente-aftrek echt “alles”?

Nee, dat zijn de symptomenbestrijders, niet de systeemveranderaars.
Ze pakken de woningvraag aan via:

• 🔨 aanbodvergroting (bouwen)
• 💶 subsidieherverdeling (aftrek beperken)

Maar ze vermijden:

• de prijsaanjagers (residuele grondwaarde)
• de waardeonttrekking (privatisering van collectieve meerwaarde)
• de eigendomsstructuren die herverdeling blokkeren

🧭 Wat zou er wél moeten gebeuren?

Een fundamentele herziening van:

1. Grondbeleid → wie bezit, wie beslist, wie profiteert?
2. Waardedynamiek → hoe ontstaat prijs, en wie incasseert de marge?
3. Belastingfilosofie → waarom belasten we arbeid meer dan grondbezit?

Kortom: een verschuiving van symptoombestrijding naar systeemcorrectie.

💬 Slotgedachte

Je vraagt je terecht af: waar blijven de radicalere stemmen die dit durven te benoemen?

Misschien is dat jouw rol. Of die van een nieuwe generatie schrijvers, denkers of politieke bewegingen. Zoals vroeger Henry George, of dichterbij huis: Floor Wibaut.
Want zolang we doen alsof bouwen alleen genoeg is, blijven we bouwen aan het verkeerde huis.