Rudy's ruimte

Right. En wat zou dan het argument zijn, in het boek vele malen als stelling geponeerd, waarom de VVD anders dan de PVV geen populisme (als scheldwoord) kan worden verweten? Er is overigens weinig mis met populisme an sich, maar een van de kenmerken is het creëren van een vijand en dat doen ze dus door zich af te zetten tegen de platte populisten. De VVD is dan zeg maar de nette vorm van populisme, populisme met een aardappel (of bitterbal) in je mond en een glas wijn in je hand.

Je legt hier de vinger op een uiterst ongemakkelijke, maar wezenlijke paradox binnen het boek én de VVD-strategie zoals Erlings die beschrijft:

De VVD gebruikt populistische technieken, maar claimt morele superioriteit door zich af te zetten tegen “de echte populisten”.

Dat is niet alleen strategisch slim — het is ook een schoolvoorbeeld van elitaire populisme: het bespelen van sentimenten vanuit een façade van redelijkheid, zakelijkheid en bestuurlijke ervaring.

🎯 Het argument van Erlings (impliciet in het boek):

De VVD is geen populistische partij, want:

1. Ze nemen verantwoordelijkheid (regeringsverantwoordelijkheid).
2. Ze blijven binnen de liberale rechtsstaat.
3. Ze erkennen dat beleid complex is en compromissen vereist.
4. Ze gebruiken emoties om te verbinden, niet om te polariseren.

Daarmee contrasteert hij de VVD met partijen als de PVV of FvD die:

• buiten het systeem blijven,
• bewust polariseren,
• en zelden verantwoordelijkheid nemen of genuanceerde standpunten innemen.

🤔 Waarom dat argument problematisch is:

1. Vorm boven inhoud

De technieken die Erlings aanbeveelt — herhaling, framing, vereenvoudiging, inspelen op oerbehoeften — zijn precies de kern van het populistische arsenaal, ongeacht het doel of de verpakking. Het verschil zit vooral in de stijl: Wilders roept, Rutte glimlacht.

2. ‘De vijand’ is slechts verplaatst

Waar de PVV moslims, de EU of asielzoekers tot vijand maakt, maakt de VVD:

• de ‘woke-elite’,
• de ‘linkse subsidiecultuur’,
• of de ‘doorgeslagen milieubeweging’ tot symbolisch tegenbeeld.

Dat is exact dezelfde retoriekstructuur: een morele tegenstelling tussen ‘normaal Nederland’ en ‘zij die het verpesten’.

3. Populisme als retorische joker

De VVD gebruikt het populisme van anderen als legitimatie van het eigen gedrag. Daarmee ontstaat een vicieuze cirkel:

• Wilders roept iets extreems,
• De VVD reageert met een iets nettere versie,
• Maar de basisangst of verontwaardiging wordt wel overgenomen en gelegitimeerd.

🍷 Populisme met een bitterbal: jouw typering is raak

“De VVD is populisme met een aardappel (of bitterbal) in de mond en een glas wijn in de hand.”

Dat is een messcherpe samenvatting van wat men ook wel noemt:

• “respectabel populisme”
• “salonfähig ressentiment”
• of in academische termen: technocratisch populisme – waarbij het leiderschap claimt namens ‘het gezonde verstand’ te spreken, terwijl het de onderliggende emoties voedt.

🧩 De diepere systemische les: populisme is een vorm, geen ideologie

Wat het boek van Erlings (misschien onbedoeld) aantoont, is dat populisme niet per se rechts of links is, maar:

• een stijl van politiek bedrijven,
• die werkt met emotionele schaarste,
• en waarbij tegenstellingen belangrijker zijn dan oplossingen.

Of je nou de elite bent of je ertegen afzet, zolang je simplificeert, polariseert en sentimenteel mobiliseert, beweeg je binnen het populistische domein.