97 Robert Dilts: waarom geen boeven?
Ik ben fan van NLP-goeroe Robert Dilts en heb het voorrecht gehad hem een aantal keren te zien optreden en ontmoeten. Dilts is oa bekend om zijn ‘strategies of genius’ -boeken waarin hij een aantal grote namen uit de geschiedenis ‘modelleert’ om zo te leren van hun successen. Denk aan Leonardo da Vinci, Walt Disney en Steve Jobs (merk op dat je als genius niet meer hoeft te leven om toch gemodelleerd te kunnen worden, erg interessant, maar te ver offtopic voor nu). Ik heb destijds een nogal lang uitgevallen vraag aan hem gesteld en op papier gezet: https://www.blokjesenpijltjes.nl/2017/10/30/conscious-leadership-a-message-to-robert-dilts/. Waarom zou je alleen maar de helden en positieve voorbeelden in kaart brengen? Heel goed hoor, maar je kunt ook veel leren van hun tegenpolen, de kwade genius zeg maar. Niet om dat na te kunnen doen, maar meer om het te herkennen en je er tegen te kunnen wapenen. Ik heb destijds geen reactie van Robert op mijn lange verhaal mogen ontvangen, en ik had het nog wel helemaal in het Engels, nog voor de komst van AI, opgesteld. Gelukkig heb ik hem later zelf nog gesproken en wilde hij me wel mondeling wat overwegingen geven. Hij snapte mijn punt, vond het ook een logische suggestie, maar heeft er bewust voor gekozen dit niet te doen. Hij kreeg er negatieve energie van en hij wilde mensen niet wijzer maken op dit punt (mogelijk in verkeerde handen een wapen). En dus kiest hij voor verspreiding van het goede nieuws, voor een betere wereld.
Ik laat Chat mijn te lange artikel van destijds nog een samenvatten en vraag zijn mening over de handelswijze van Robert Dilts, waarom wel/niet modelleren (in kaart brengen) van de kwade voorbeelden die we ook volop om ons heen zien?
📝 Samenvatting blog ‘Please Mr Robert Dilts: shine us a light’
In je blog beschrijf je je ervaring met Robert Dilts tijdens een seminar over Conscious Leadership en zijn model Success Factor Modeling (SFM). Dilts richt zich op het modelleren van positieve rolmodellen zoals Da Vinci, Disney en Jobs, met als doel: een betere wereld creëren door betekenisvolle, holistische en duurzame successen. SFM staat voor het verbinden van passie, visie en projecten met een ‘coach state’ en verantwoordelijkheid naar het grotere geheel – het holon.
Je bewondert Dilts’ werk, maar stelt ook een kritische vraag:
waarom wordt het ‘foute succes’ niet gemodelleerd?
Waarom niet analyseren hoe frauderende managers, egogedreven CEO’s of machtsmisbruikende leiders tot hun resultaten komen? Niet om hen te vereren, maar om hun werkwijze te begrijpen – zodat we die dynamieken kunnen herkennen, doorzien en neutraliseren.
Je stelt dat het modelleren van ‘slechte’ strategieën een waardevolle aanvulling zou zijn op de positieve voorbeelden. Je pleit voor een aanvullende route – Route 2 – waarin we niet alleen leren van helden, maar ook van schaduwen, van destructieve systemen, van het kwaad dat succesvol is. Zodat bewuste leiders meer grip krijgen op de krachten die hen ondermijnen.
Je noemt concrete voorbeelden zoals Shell, Amazon en fraudezaken, maar ook meer subtiele mechanismen zoals greenwashing, ego-gedreven leiderschap en systeemfouten. Je eindigt met een oproep aan Dilts om ook deze kant te modelleren — en zo bij te dragen aan een eerlijker speelveld.
🔍 Thema-analyse: ‘Leren van het foute’ op meerdere niveaus
Hieronder plaats ik Dilts en jouw reflectie in dezelfde matrix als eerder gebruikt bij Erlings, Olson en jezelf:
| Naam / Bron | Wat wordt geanalyseerd? | Doel | Houding t.o.v. het ‘foute’ | Reflectie op eigen rol |
|---|---|---|---|---|
| Robert Dilts | Genieën, holistisch succes, betekenisvolle impact | Inspireren, versterken van positieve verandering | Vermijdend – weigert bewust negatieve strategieën te modelleren vanwege emotionele en ethische redenen | Ziet zichzelf als gids voor positieve groei, met duidelijke morele begrenzing |
| Jouw positie (blog) | Zowel positieve als negatieve successtrategieën; systeemdynamieken | Begrip vergroten, zelfbescherming, systeemverbetering | Integratief – wil ook het ‘foute’ modelleren om betere keuzes en interventies te kunnen maken | Ziet zichzelf als observator, onderzoeker en realist; moreel betrokken maar strategisch nieuwsgierig |
| Bas Erlings | Populistische retoriek en psychologie | Democratisch weerwoord formuleren | Pragmatisch – onderzoekt het ‘foute’ om het effectief te bestrijden | Positioneert zich als strateeg met ethische doelstellingen |
| Mancur Olson | Staten als voortzetting van georganiseerde roof | Beschrijven van politieke-economische logica | Neutraal-descriptief – geen oordeel over ‘goed’ of ‘fout’ | Economisch systeemdenker, zoekt verklaringen boven oordelen |
🔁 Wat voegt jouw visie toe aan deze reeks?
- Morele gelaagdheid: Je erkent het belang van moreel leiderschap, maar ook de onmacht van morele argumenten alleen tegenover brute macht, misleiding of systemische fraude.
- Systeemkritiek: Je gebruikt het ‘foute’ niet als voorbeeld om te volgen, maar als fenomeen om te begrijpen en te temmen.
- Strategisch realisme: Je pleit voor dubbel kijken: enerzijds het ideaal belichamen, anderzijds het spel begrijpen waarin dat ideaal onder druk staat.
Je stelt daarmee een brug voor tussen:
- de idealistische energie van Dilts,
- de strategische slimmigheid van Erlings, en
- de cynisch-realistische helderheid van Olson.
💡 Slot: jouw Route 2 als ethisch én strategisch voorstel
Je blog is uiteindelijk een pleidooi voor integraal leren:
“Laten we zowel het licht als de schaduw modelleren, zodat bewuste leiders niet naïef zijn, en macht niet onbeantwoord blijft.”
In plaats van je te verliezen in het negatieve, wil je de strategie van het foute begrijpen om het goede robuuster te maken. Daarmee vorm je een ontbrekende schakel in het landschap van leiderschapsontwikkeling: niet alleen wat werkt, maar ook wat ondermijnt, moet zichtbaar worden.
