Rudy's ruimte

Ik moet een beetje op mezelf passen. Ook ik heb een bias. Jarenlang betrokken geweest bij discussies en onderzoeken rondom duurzaamheid. Zo valt mijn oog op dit verhaal over de snelle verspreiding van airco’s (met name een probleem in stedelijke gebieden). De analyse is snel gemaakt. Dat is een ongewenste ontwikkeling. En daarmee vertel je denk ik niemand iets nieuws. Want los van de gebruikte vervuilende materialen en dito productieproces van deze apparaten, en los van dat het allemaal niet fraai is in het stadsgezicht met al die apparaten als puisten aan de gevels, en los van het feit dat de buren een zoemend geluid ervaren in de slaapkamer die er vlak naast ligt …. het leidt vooral tot veel energieverbruik, uitstoot van warmte naar de omgeving. En zo ontstaat een vicieuze cirkel: het wordt nog warmer in de stad dan het al is door al die warme uitstoot, en het wordt nog verleidelijker om een airco aan te schaffen.

Ik moet op mezelf passen omdat ik onbewust zoek naar de bevestiging van mijn aangeleerde beeld van de economische agent die naar zichzelf kijkt, uit is op gemak, kijkt naar de kosten en dus waarom moeilijk doen als het makkelijk kan? En dat het verhaal hoort van de expert die allemaal argumenten heeft waarom die airco geen slimme keuze is. Zet een boom in je tuin, hang een gordijn voor je raam, zet het raam open, beperk je energierekening. Allemaal waar, maar het moet hier en nu, want het is nu heet en ongemakkelijk. Zo gaat het met voedsel, waarom ingewikkeld doen met groenten en zoeken in de supermarkt, als er lekker (maar ongezond) voedsel direct voor het grijpen in de schappen ligt, voor weinig geld en in de aanbieding? Ik ben het vaak niet eens met economen die redeneren volgens de middelbare school boekjes, maar moet ook bekennen dat ze vaak gelijk hebben in dit soort situaties. Je moet voor oplossingen te rade gaan bij de gedragseconomie en nadenken over systeemveranderingen. Maar ik moet meer op zoek naar het positieve nieuws, klopt.

Onderaan een samenvatting van het artikel uit de krant. En hier wat Chat me levert als ik hem vraag een kort essay te schrijven over mijn verzuchting.

De airco als symbool van gemak – waarom moeilijk doen als het ook makkelijk kan?

Voor veel Nederlanders is de keuze voor een airco simpel: het is heet, slapen lukt niet, je zweet je kapot – en dan zie je een apparaat dat belooft je kamer in no time koel en comfortabel te maken. Betaalbaar, plug-and-play, en zonder gedoe. Waarom zou je dan moeilijk gaan doen met schaduwdoeken, ventilatieplannen of bomen planten die jaren nodig hebben om te groeien?

De experts – klimaatspecialisten, wetenschappers en voorlichters – roepen wel dat we beter kunnen investeren in isolatie, zonwering of natuurlijke ventilatie. Dat een boom de temperatuur met vijf graden kan verlagen, of dat een ventilator in combinatie met slimme aanpassingen vaak voldoende is. Maar dat klinkt als werk. Je moet dan vooraf plannen, je huis verbouwen of langdurig nadenken over je energiegebruik. En vooral: het biedt niet meteen resultaat.

De doorsnee consument denkt anders:

• “Het is warm, ik wil nú verkoeling.”
• “Een airco kost nog geen 1.000 euro. Even installeren en klaar.”
• “Ik hoor mijn buren er ook over. Waarom zou ik moeilijk doen?”

Net als met gezond eten – waarvan iedereen weet dat het beter is – kiezen mensen toch vaak voor de snelle snack. Niet omdat ze dom zijn, maar omdat gemak, directe bevrediging en gewoonte sterker zijn dan abstracte argumenten over klimaat of energiegebruik. De gevolgen voor het elektriciteitsnet, het milieu of de lange termijn? Die zijn voor later. Of voor iemand anders.

Zo ontstaat een patroon:
Experts en beleidsmakers prediken objectieve waarheden – zoals dat airco’s de opwarming in de stad verergeren en de piekbelasting op het net verhogen – maar zij praten in het luchtledige als ze het persoonlijke perspectief van gemak en onmiddellijke oplossing negeren. Dat geldt voor gezond leven, duurzaam eten, en dus ook voor verkoeling.

De airco is daarmee niet alleen een apparaat, maar een metafoor voor onze tijd:
een samenleving waarin comfort en directe behoeftebevrediging vaak zwaarder wegen dan structurele oplossingen. Het is niet dat mensen de feiten niet geloven – ze vinden het gewoon niet hun verantwoordelijkheid of niet urgent genoeg om ernaar te handelen.

Oftewel: waarom moeilijk doen als het ook makkelijk kan?
Een boom planten of schaduwdoek ophangen? Misschien. Maar dan volgend jaar. Eerst even die airco aan.

Samenvatting van het artikel “Airco? Meer koelte van een schaduwdoek of boom” – De Limburger, 23 juli 2025

Het artikel bekritiseert de toenemende populariteit van airco’s in Nederland. Experts zoals Atze Boerstra (TU Delft) en Simone Tresoor (Milieu Centraal) waarschuwen dat airco’s vaak onnodig worden geplaatst en energieverslindend zijn. Volgens hen zouden Nederlanders beter kunnen investeren in alternatieven zoals zonwering, isolatie, ventilatie en vergroening.

Belangrijkste punten:

• Energieverbruik en klimaatimpact: Airco’s verhogen de energievraag, juist in periodes van piekbelasting op het stroomnet, wat nadelig is voor het klimaat.
• Alternatieven zijn effectiever: Een simpele ventilator, schaduwdoek of boom kan al veel effectiever zijn. Zo zorgt een boom in de tuin voor een temperatuurdaling van circa 5 graden.
• Vierstappenplan van Milieu Centraal: ventilatie, zon weren, warmte vasthouden in de winter en pas als laatste stap een energiezuinige airco overwegen.
• Woonomgeving aanpassen: Groene daken, bomen, zonwering en goede ventilatie kunnen aircobehoefte drastisch verminderen.
• Toenemend gebruik: In 2030 zal naar verwachting 40% van de Nederlandse huishoudens een airco hebben, terwijl dat nu 30% is.
• Gezondheidseffecten: Een te koud afgestelde airco kan leiden tot gezondheidsklachten. Ventilatie en natuurlijke verkoeling zijn gezonder.

Bron:
Oomen, Eefje. De Limburger, 23 juli 2025, p. 7. Artikel: “Airco? Meer koelte van een schaduwdoek of boom.”