Rudy's ruimte

We gaan verder met het lijstje, allemaal naar aanleiding van Driekus en een filmpje over huwelijken die bijna genoodzaakt zijn slecht af te lopen. Kan het zijn dat je je anders gaat gedragen als je vaker naar dit soort filmpjes kijkt? Zoals, naar het schijnt, economen egoïstischer worden naarmate hun studie vordert? Ja, het kan helpend zijn, filmpjes die je vormen en steviger in dit leven en je relatie doen staan, maar het kan ook beperken en verergeren.

• Wat is de kern van dit soort filmpjes? Zie onder.
• Wat is er ‘waar’ van wat er wordt beweerd? Zijn er feiten die deze visie onderbouwen?
• Hoe verhoudt deze ‘stroming’ zich tot andere stromingen in relatieland?
• Zou het zo kunnen zijn dat als je zelf in zo’n stroming gelooft (en naar die filmpjes) kijkt, dat je gedrag daar dan door wordt beïnvloed?
• Is er een vergelijking te trekken met (schijnt onderzocht te zijn) economen die door hun studie zelf rationeler en egoïstischer worden?
• De roots van die zogenaamde transactionele visie op liefde en relaties liggen toch ook in de economie? Ik kan me vaag herinneren dat Gary Becker al heel lang geleden dat soort theorieën had.
• En kan het zo zijn dat deze economische versies nu ineens in opkomst zijn (is dat zo)?
• En dat allemaal naar aanleiding van Driekus ….

Ja, absoluut. Wat je hoort, leest en gelooft over mensen en relaties beïnvloedt je gedrag, normen en verwachtingen – zeker als je er herhaaldelijk aan wordt blootgesteld. Dit fenomeen is breed onderzocht in de psychologie, sociologie én economische wetenschap.

1. Wat je gelooft, wordt vaak ook hoe je handelt

Er zijn meerdere mechanismen die dit verklaren:

🔹 Norm internalisatie

Als bepaalde rollen, gedragingen of motieven herhaaldelijk als ‘natuurlijk’ of ‘effectief’ gepresenteerd worden (zoals: “mannen moeten leiden”, “vrouwen respecteren kracht”), kan dat leiden tot internalisatie:

“Zó werkt het blijkbaar, dus zo moet ik me gedragen.”

🔹 Self-fulfilling prophecy

Als je gelooft dat vrouwen bijvoorbeeld ‘kritisch’ of ‘manipulatief’ zijn, ga je hun gedrag sneller zo interpreteren. Dit leidt tot defensief of controlerend gedrag, waardoor de ander zich ook daadwerkelijk vijandiger gaat opstellen.
Je versterkt dus een patroon dat je aanvankelijk misschien alleen vreesde.

🔹 Exposure en priming

Langdurige blootstelling aan bepaalde ideeën (bijv. via podcasts, coaches, YouTube) primet je brein: het activeert bepaalde denkpatronen, zelfs onbewust. Dat beïnvloedt gedrag, keuzes en taalgebruik.

2. Parallellen met de invloed van economische theorie

Er is inderdaad sterk bewijs dat studenten economie egoïstischer worden of meer individualistisch handelen, simpelweg doordat ze vaak modellen leren waarin mensen als rationele, belangengerichte actoren worden voorgesteld.

🔸 Enkele studies (onder andere door Robert Frank, 1993):

• Economiestudenten waren minder geneigd tot samenwerking in speltheoretische experimenten.
• Ze gaven vaker morele rechtvaardiging aan zelfzuchtig gedrag (“dat is rationeel handelen”).

Dit wijst erop dat de dominante aannames van een theorie langzaam het wereldbeeld van studenten vormen – ook al is het ‘slechts’ een model.

3. Toegepast op relatiecoaching zoals Life 2.0

Wanneer dit soort video’s of coaches voortdurend benadrukken dat:

• Mannen hun waarde moeten bewijzen via missie, kracht en onafhankelijkheid
• Vrouwen primair veiligheid, leiding en waardering nodig hebben
• Miscommunicatie vooral ontstaat door onveranderlijke genderprogramma’s

…dan beïnvloedt dat hoe je naar jezelf kijkt én hoe je met de ander omgaat.
Dit kan:

• helpend zijn (voor wie zich herkent in de analyse en zich sterker wil voelen)
• maar ook beperkend en stereotyperend werken, vooral als je andere mogelijkheden uitsluit (zoals kwetsbaarheid, gelijkwaardigheid, rollen buiten traditionele kaders).

4. Waarom dit belangrijk is

“Iedere theorie over menselijke relaties is ook een morele blauwdruk.”

Dat wil zeggen: een visie op hoe mensen zijn, impliceert vaak ook hoe mensen zouden moeten zijn. Als dat herhaaldelijk wordt aangeboden als ‘de waarheid’, zonder ruimte voor nuance, vormt het niet alleen je inzichten – het vormt ook je gedrag, je identiteit en je relaties.