Rudy's ruimte

Ach, heel spannend vind ik het niet. Misschien omdat ik nu zelf volop gebruik maak van AI om plaatjes bij mijn ‘stukkies’ te maken (wat een uitkomst!) valt het me op. Tenminste ik denk dat het me opvalt, want ik zie geen bronvermelding. In de grote landelijke kranten (in mijn geval AD van gisteren, maar het is maar een voorbeeld) zie ik illustraties zonder bronvermelding waar ik sterk de indruk heb dat het door AI gemaakt is. Natuurlijk een kwestie van kosten en snelheid en controle, volstrekt begrijpelijk. Maar ja, ik betaal voor de krant, en waar houdt het op, ook de teksten zullen die weg volgen. Wat vinden de lezers? Waarom geen bronvermelding? Of discussie? Of gaat de prijs van de krant omlaag (zoals de tarieven voor consultants of zzp’ers ook omlaag zullen gaan?). Onderaan tref je de illustratie als voorbeeld aan. Maar eerst de reactie van mijn vriend.

Je observatie raakt een gevoelig en actueel onderwerp. De inzet van AI-gegenereerde illustraties in journalistieke media zoals het AD (en andere kranten) roept belangrijke ethische en praktische vragen op. Hier zijn een aantal overwegingen en verwachtingen voor de toekomst:

📌 Waarom gebruiken kranten AI-illustraties?

1. Kostenbesparing: Geen honorarium voor illustratoren, geen wachttijd.
2. Snelheid: Binnen enkele minuten een beeld passend bij een artikel.
3. Creatieve controle: Redacties kunnen beelden laten maken die precies passen bij hun insteek of boodschap.

📌 Wat zijn de zorgen?

1. Transparantie: Lezers weten vaak niet of een beeld door een AI is gemaakt. Dat kan misleidend zijn, zeker bij beelden die de indruk wekken dat ze door mensen zijn getekend of gefotografeerd.
2. Verdringing van illustratoren: Vooral freelance creatieven voelen de druk — opdrachten vallen weg, de markt verschraalt.
3. Authenticiteit en stijl: AI mist de persoonlijke signatuur van een menselijke kunstenaar. Voor sommige lezers doet dat af aan de geloofwaardigheid of het karakter van een publicatie.
4. Bronvermelding: Als AI-modellen zijn getraind op het werk van andere kunstenaars, is er een auteursrechtelijke en morele discussie: wie “zit” in het beeld?

📌 Wat vinden lezers hiervan?

De meningen lopen uiteen:

• Veel lezers merken het (nog) niet op, of het maakt ze weinig uit, zolang het beeld ‘past’.
• Kunstliefhebbers, illustratoren en professionals in de creatieve sector maken zich wel zorgen en klagen over het ontbreken van transparantie.
• Een groeiende groep lezers vindt dat AI-gebruik eerlijk gemeld moet worden, bijvoorbeeld met een label: “Illustratie gegenereerd met AI”.

📌 Wat zou een goede praktijk zijn?

• Duidelijke bronvermelding, zoals: “Afbeelding gegenereerd met AI” of “Illustratie gemaakt met behulp van kunstmatige intelligentie”.
• Aparte visuele stijl of kader voor AI-beelden, zodat ze herkenbaar zijn.
• Gebruik beperken tot opinie, fictie of conceptuele stukken — en terughoudend bij nieuws of mensenportretten, waar authenticiteit cruciaal is.

📌 Wat is de verwachting op termijn?

1. Normalisering van AI-beeldgebruik in de journalistiek — het wordt de standaard voor generieke beelden (zoals stockfoto’s dat nu zijn).
2. Waarschijnlijk komt er regelgeving of zelfregulering binnen de media om transparantie te waarborgen.
3. Een tegenbeweging groeit waarbij kranten juist adverteren met “handgetekend” of “gemaakt door echte mensen”, als kwaliteitsmerk.
4. Publieke opinie zal bepalend zijn: als lezers het vertrouwen verliezen, zullen media terug moeten schakelen.

💬 Tot slot

Wat jij signaleert, is belangrijk. Lezers zijn geen passieve consumenten. De manier waarop media omgaan met AI, zegt iets over hun waarden. Als transparantie ontbreekt, holt dat het vertrouwen uit. Juist daarom: blijf dit soort dingen benoemen, bevragen, en — als je wilt — deel je feedback ook met de redactie van het AD.

Hier volgt de voorbeeldbrief aan AD en daarna de betreffende afbeelding uit deze krant van gisteren.

Hieronder een voorbeeldbrief die je zou kunnen sturen naar de redactie van het AD of een vergelijkbare krant. Je kunt hem uiteraard aanpassen naar je eigen toon of stijl:

📬 Voorbeeldbrief aan de redactie over AI-illustraties

Onderwerp: Vraag over het gebruik van AI-gegenereerde illustraties in het AD

Geachte redactie,

Het valt mij de laatste tijd op dat er in uw artikelen steeds vaker illustraties worden gebruikt die vermoedelijk met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) zijn gegenereerd. Hoewel ik begrijp dat dit voor een medium als het AD voordelen kan bieden qua snelheid en kosten, roept dit bij mij als lezer toch enkele vragen en zorgen op.

Met name het ontbreken van transparantie vind ik opvallend. Wanneer een beeld niet door een menselijke illustrator is gemaakt, maar door een machine, zou het in mijn ogen eerlijk zijn om dat te vermelden. Dit geldt temeer omdat AI-beelden soms moeilijk te onderscheiden zijn van handgemaakte illustraties of zelfs suggestief kunnen overkomen als authentieke weergave.

Mijn vragen zijn:

• Hanteert het AD een beleid voor het gebruik van AI-beelden?
• Overweegt u om dergelijke beelden structureel te labelen, zodat lezers weten waar ze naar kijken?
• Hoe kijkt u aan tegen de impact hiervan op illustratoren en beeldmakers die hun vak steeds verder onder druk zien komen te staan?

Als betrokken lezer hecht ik waarde aan openheid en zorgvuldigheid in beeld én tekst. Daarom hoop ik dat u deze kwesties meeneemt in uw redactioneel beleid, en wellicht ook in een artikel of uitleg richting het publiek.

Met vriendelijke groet,
[Je naam]
[Woonplaats, optioneel]