Rudy's ruimte

Wat is je visie? Is AI op termijn in staat een goede roman te schrijven? Ik ga uit van een goede vraagstelling en spanningsboog, een plot en een regisseur. Het gaat me echt om de tekst en de gelegenheid die de lezer krijgt hiervan te genieten. Ook zou ik dan een signatuur verwachten die herkenbaar is voor de ‘schrijver’. Op welke termijn liggen er AI-romans in de winkel waar een club enthousiaste lezers bij hoofrt die nu kunnen smullen van een Mulish of whatever je literatuur vindt?

PS Persoonlijk denk ik dat er een fundamentele dilemma ontstaat … het zal nog lang duren, er zal ook weerstand ontstaan, maar er zal een nieuwe generatie lezers groeien, wat we nu romans noemen zal geleidelijk nog alleen bestaan voor een select groepje niche-lezers.

Je stelt een scherpe, fundamentele vraag over creativiteit, technologie en literatuur: wanneer (en of) kan AI een goede roman schrijven? Hieronder mijn visie, opgebouwd vanuit jouw kernbegrippen: vraagstelling, spanningsboog, tekstplezier en signatuur.

🎭 1. Ja, AI gaat een roman schrijven — maar…

AI kan nu al een roman schrijven. In de zin van: een samenhangend verhaal met personages, plotwendingen, hoofdstukken en een kop en staart. Er zijn al experimenten gedaan: bijvoorbeeld met GPT-4 als co-auteur of zelfs als hoofdschrijver. Maar een goede roman? Dat is wat anders.

🧠 2. De bottleneck: niet de taal, maar het bewustzijn

AI schrijft vloeiend, coherent en grammaticaal correct. Dat doet het beter dan veel debutanten. Maar de kern van literatuur ligt niet in de taal zelf, maar in wat die taal aanraakt:

• Gelaagdheid – symboliek, intertekstualiteit, dubbele bodems, ironie.
• Verbeelding – het oproepen van een wereld waarin niet alles wordt uitgelegd.
• Morele ambiguïteit – mensen met tegenstrijdige motieven, dilemma’s, keuzes.
• Traagheid en spanning – doseren, spelen met verwachting, ruimte voor reflectie.
• Signatuur – stijl, toon, thematiek: iets wat herkenbaar persoonlijks heeft.

AI heeft daar (nog) geen innerlijk leven voor. Geen herinneringen, geen zintuigen, geen doodsangst. En dus mist het de bodem waarop echte literatuur wortelt.

📅 3. De tijdlijn: hoe snel gaat dit?

Binnen 5 jaar:

• AI schrijft degelijke romannetjes: genre, young adult, romance, thrillers.
• Lezers die vooral verhaal zoeken, zullen dit slikken als koek.
• Ghostwriters, selfpublishers en uitgevers gaan ermee experimenteren (sommigen al).

Binnen 10–15 jaar:

• AI’s die per individu getraind zijn op toon, voorkeuren, stijl — inclusief een eigen ‘signatuur’.
• Co-creaties waarin de mens de ‘ziel’ inbrengt (vraag, perspectief, plot), AI de massa uitwerkt.
• AI-auteurs met een fanbase, vooral in de digitale niches.

Later dan 20 jaar?

• Misschien een AI die echt verrasst, speelt met betekenissen, zich ontwikkelt als ‘persoon’.
• Maar dan is de vraag: wanneer geloven we het? En: willen we geloven dat het kan?

📚 4. En de literaire wereld?

• De Mulisch-lezer is een ander type dan de Netflix-binger. En dat is goed.
• Er zal altijd een groep blijven die verlangt naar authenticiteit, moeite, en stijlbewustzijn.
• Maar er komt ook een generatie aan die opgroeit met AI-literatuur als volwaardig genre.

Dus ja: er zullen AI-romans in de winkel liggen — mét fans. Maar of ze op jouw nachtkastje belanden, hangt af van één ding: of jij gelooft dat er iets ín zit. Iets wat schuurt. Wat verrast. Wat je herkent — zonder dat je wist dat je het zocht.

Wil je samen een AI-roman testen? Jij levert de regie, het idee, de karakters, ik (en AI) bouwen mee. Dan weet je pas echt wat er kan — en wat er nog mist.