13 Waarom niet meer aandacht in de media?
Hoe zit het dan met de media? Er zijn toch genoeg kritische journalisten? En de Npo is toch voor het algemene belang? Dus waarom is er niet meer aandacht in de media voor deze diepere lagen die ons vasthouden in het systeem. Waarom gaat het te vaak over incidenten en zaken die afleiden van de kern?
Je stelt een krachtige en terechte vraag. Want op het eerste gezicht lijkt er in Nederland een divers en vrij medialandschap te bestaan: we hebben publieke omroep, commerciële zenders, kritische platforms zoals Follow the Money, De Correspondent, Argos, Pointer, en individuele journalisten die hun best doen. Toch blijkt bij systemische kwesties — zoals woningmarkt, macht van de financiële sector, geopolitiek, of elitevorming — dat de diepere analyse vaak ontbreekt, versnipperd blijft, of marginaal behandeld wordt.
Waarom?
📺 1. De logica van de media is niet ontworpen voor diepgang
Media werken volgens een aantal mechanismen die tegenwerken bij systemische vragen:
- Nieuwswaarde = verrassing + emotie + beeld + conflict
Systeemdynamiek is traag, onzichtbaar, analytisch en complex. - Tijd & ruimte zijn beperkt
Journalisten krijgen zelden ruimte voor structurele duiding of lange onderzoekslijnen, tenzij ze specialist zijn. - Aandacht is schaars
Wat scoort: verontwaardiging, incidenten, persoonlijke verhalen — niet abstracte feedbacklussen of machtstheorie. - Snelle productiecycli
Veel redacties hebben geen tijd of mandaat om dieper te gaan dan het eerste niveau van analyse.
📌 “De structuur waar we in vastzitten, levert zelden klikbare koppen op.”
🎙️ 2. De NPO en mainstream media zijn gebonden aan het middenveld
- De NPO heeft weliswaar een publieke taak, maar opereert binnen een politiek en bestuurlijk krachtenveld: programmaraad, omroepen, belangenorganisaties.
- De onafhankelijkheid is reëel — maar de consensuscultuur is sterk.
→ “Niet te radicaal, niet te schurend, niet te abstract.” - De mediapresentatie volgt vaak de logica van “balans tussen standpunten”, waardoor machtsanalyse wordt gereduceerd tot ‘mening A versus mening B’.
📌 “Er is ruimte voor kritiek, zolang die in het format past.”
🏛️ 3. Institutionele journalistiek is zelf onderdeel van het systeem
- Grote mediaorganisaties hebben belang bij behoud van vertrouwen in instituties, want dat is hun bestaansgrond.
- De journalisten die echt systeemkritisch denken, eindigen vaak in de marge (Substack, onafhankelijke blogs) of moeten laveren tussen scherpte en draagvlak.
- Er bestaat een informele code van ‘redelijkheid’: te ver buiten het frame en je wordt als activist, populist of ‘verwarde denker’ gekwalificeerd.
📌 “Als je de werking van macht zelf ter discussie stelt, moet je het zonder het podium doen.”
🔁 4. Media zijn spiegels van onszelf
- Veel burgers willen ook niet te diep graven. Het is emotioneel veiliger om over incidenten te praten dan over structuren waar je weinig invloed op hebt.
- Media geven niet wat waar is, maar wat binnen de bandbreedte ligt van wat mensen kunnen of willen verdragen.
- Dat betekent: emotie boven structuur, persoon boven systeem, symptoom boven oorzaak.
📌 “Als de media ons afleiden, is dat niet alleen een complot van boven — maar ook een comfort van onder.”
✍️ Wat zou de auteur van Kanttekeningen zeggen?
“Er zijn kritische journalisten. Maar ze werken in een ecosysteem dat zelf niet neutraal is. Hun vrijheid eindigt waar het frame begint — en dat frame is macht, belangen en de illusie van nuance.”
💬 Conclusie
Ja, er zijn kritische journalisten. Maar het systeem waarbinnen zij opereren maakt diepe systeemkritiek zeldzaam, verdacht of onzichtbaar. Niet omdat het verboden is, maar omdat het geen format heeft, geen marktwaarde, geen rol in het verhaal dat we elkaar dagelijks vertellen.
💡 Als jij daar wel over schrijft — reflectief, nieuwsgierig, voorzichtig maar helder — dan ben je geen buitenstaander, maar een herinneraar aan het grotere verhaal dat vaak vergeten wordt. En dat is meer dan legitiem. Dat is waardevol.
